Voorkomen is beter dan genezen. Veel mensen kopen een airco om een woning of gebouw actief af te koelen tijdens een warme zomerdag. Dat kost veel elektriciteit (en dus geld) en de koelmiddelen zijn slecht voor het milieu. Genoeg reden om te kijken of we de hitte kunnen voorkomen. In dit artikel leest u wat u allemaal kunt doen om een woning of gebouw koel te houden of te maken. 

Zonwerend glas of zonwering?

Zonwerend glas heeft een zonwerende coating. Dat wil zeggen dat de warmte van de zonnestralen (voor een deel) wordt teruggekaatst. Hierdoor komt er minder warmte naar binnen. Dat is fijn in de zomer, maar bedenk dat in de winter de warmte óók wordt teruggekaatst. Dan moet u meer stoken om uw woning of gebouw warm te krijgen. Het gevolg is een hogere energierekening. Daarbij houdt zonwerend glas niet alle warmte tegen. Op echt hete zomerdagen, dringt de warmte alsnog naar binnen. Zonwering aan de buitenzijde van uw woning of gebouw is in veel gevallen daarom een betere keuze. Dit kunt u namelijk zelf regelen. Denk aan een zonnescherm, uitvalscherm, luifel, screen of rolluik. Bij harde wind of regen moet de zonwering wel op tijd worden ingeklapt.

Slim isoleren

Een andere manier om uw woning of gebouw koel te houden is door te isoleren. Denk aan dakisolatie, muurisolatie, vloerisolatie en isolerend glas. Maar ook een goede naad- en kierdichting kan helpen, zoals naden en kieren rondom raamkozijnen. Warmte van buiten kan zo moeilijker naar binnen. Maar let op! Als de warmte eenmaal binnen is, betekent dit óók dat de warmte moeilijker naar buiten kan. Toch heeft u het grootste gedeelte van het jaar voordeel van goede isolatie. Isoleer uw woning of gebouw daarom zoveel mogelijk. Maak tegelijk gebruik van alle andere tips in dit artikel om de warmte buiten te houden. 

Tip: In plaats van standaard isolatiemateriaal kunt u houtvezel(wol) gebruiken, dit houdt veel langer de warmte buiten. 

Groene en witte daken houden woning of gebouw koel

Maak van uw platte dak een groen dak, want plantjes geven verkoeling. Soms is de lucht rondom plantjes zelfs koeler dan de buitenlucht. Een groen dak heeft veel voordelen:

• Zorgt voor verkoeling
• Houdt regenwater vast
• Is goed voor de biodiversiteit (het aantal soorten planten en dieren in een gebied)
• Maakt de lucht schoner
• Verlengt de levensduur van de dakbedekking

Een groen dak isoleert niet, het komt altijd bovenop de bestaande dakbedekking en is zelfs op schuine daken mogelijk. Maar ook een groene gevel en tuin geven verkoeling. Hoe meer groen, hoe beter!

Is de dakbedekking van uw platte dak toe aan vernieuwing en wilt u geen groen dak? Kies dan voor een witte dakbedekking (bitumen of nog beter EPDM) in plaats van de standaard zwarte bitumen. Een wit dak kaatst wel 85% van de warmte terug (zwart maar 5%), waardoor het op het dak zelf veel minder warm wordt. Op een warme dag kan een zwart dak wel 80 graden worden, terwijl het op een wit dak rond de 40 graden kan blijven. De kamer onder het dak kan hierdoor tot wel 5 graden koeler zijn! Niet voor niets zijn veel huizen in Zuid-Europa wit.

Bij de vernieuwing van uw dakbedekking is het goed om ook na te denken over dakisolatie. De dakdekker is toch al bezig, dus dat scheelt in de kosten. En die kans krijgt u maar eens in de 15 à 20 jaar. 

 

Koelen met apparaten

Is de warmte tóch uw woning of gebouw binnengekomen? Dan zijn er verschillende apparaten om de temperatuur weer te laten dalen. Dit kan met een warmtepomp, een airco of een ventilator. 

Koelen met een warmtepomp

Heeft u een (hybride) warmtepomp geïnstalleerd? De meeste warmtepompen kunnen uw woning of gebouw verwarmen én koelen. Het hangt wel af van het soort warmtepomp dat u heeft. En houd er rekening mee dat er vaak aanpassingen aan uw woning of gebouw nodig zijn om te kunnen koelen met een warmtepomp. Denk aan andere radiatoren, vloerverwarming of kunststof leidingen. Ook kan koelen met de ene warmtepomp meer elektriciteit kosten dan met een andere warmtepomp. Het voordeel is dat u geen aparte (zoemende) airco meer nodig heeft als er koel water door uw leidingen stroomt. Dat maakt het zomers een stuk comfortabeler. Wilt u precies weten hoe dit allemaal zit? In het artikel ‘Zo werkt koelen met een warmtepomp’ gaan we hier verder op in.

Koelen met een airco

Een airco wordt ook wel een lucht-lucht warmtepomp genoemd en is vergelijkbaar met de werking van een koelkast. De warme lucht in de ruimte wordt de airco ingezogen en met een ventilator door een wisselaar geblazen. Hier koelt de lucht af door een natuurkundig proces met koudemiddel. Daarna blaast de ventilator de gekoelde lucht terug de ruimte in, waardoor de temperatuur daalt. Er zijn mobiele airco’s, die je makkelijk kunt verplaatsen, en vaste airco’s. Veel vaste airco’s hebben een binnenapparaat dat verbonden is met een buitenapparaat. We noemen dit split airco’s omdat de apparaten gesplitst zijn. Een airco zonder buitenapparaat heet een monoblock. 

Koudemiddelen

In alle airco’s zit dus een koudemiddel. Dit middel zorgt ervoor dat de airco de lucht kan koelen. Er zijn synthetische koudemiddelen (door de mens gemaakt) en natuurlijke koudemiddelen (vanzelf ontstaan). Synthetische koudemiddelen zijn sterke broeikasgassen die een negatieve invloed op het milieu hebben, gemiddeld 1.600 keer zoveel als CO₂. Natuurlijke koudemiddelen zijn een stuk minder slecht voor het milieu, namelijk maximaal 3 keer zoveel als CO₂. Maar als deze natuurlijke koudemiddelen vrijkomen, kunnen ze een gevaar opleveren voor de gezondheid van mensen. Zolang koudemiddelen zitten opgesloten in de airco, is er geen gevaar. Maar bij het installeren of verwijderen van een vaste airco, kan er wat lekken/ontsnappen. Het is daarom erg belangrijk dat u dit laat doen door een monteur die hier een speciaal diploma voor heeft. Ook is regelmatig onderhoud door een monteur erg belangrijk. Bij een mobiele airco heeft u geen monteur nodig (maar wel een klusjesman om de slang weg te werken). 

Tips bij gebruik airco

Airco’s gebruiken veel energie. Gebruik ze daarom alleen als het echt nodig is en zet de airco slechts een paar graden lager dan de buitentemperatuur. Koel de ruimte ook vóórdat het warm is: het kost namelijk minder energie (en minder herrie!) om een koele ruimte koel te houden. Zet bijvoorbeeld de airco in de ochtend aan als het nog redelijk koel is. Zet of hang daarnaast de airco op de juiste plek. Dus niet in de zon of dichtbij een kiep- of schuifraam. 

Koelen met een ventilator

Een ventilator zorgt voor verkoeling op één plek, zonder dat de lucht kouder wordt. Dat komt door de luchtstroom: die zorgt ervoor dat je lichaamswarmte sneller wordt afgevoerd en zweet beter verdampt. Daardoor voelt het koeler aan (de gevoelstemperatuur wordt lager). Een ventilator is energiezuiniger dan een airco én een ventilator kan de gevoelstemperatuur met zo’n 3-5 graden laten dalen. Er zijn allerlei soorten ventilatoren. De meest gebruikte zijn een plafondventilator, tafelventilator, staande ventilator en torenventilator (ventilatorzuil).

Tip: Hang een bevroren koelelement voor een ventilator. Dat zorgt voor nóg koelere lucht. 

Apparaten met elkaar vergeleken

De tabel hieronder toont het gemiddelde stroomverbruik als het apparaat 200 uur aanstaat. We gaan uit van een stroomprijs van € 0,35 per kilowattuur (kWh) (prijspeil januari 2024).  

Apparaat	Stroomverbruik (200 uur)	Energie- kosten (200 uur)	CO2-uitstoot stroom (200 uur)	Aanschafprijs*
Koelen met bodem- warmtepomp	25 kWh	€ 9	10 kilo	€ 30.000
Koelen met buitenlucht warmtepomp	240 kWh	€ 84	100 kilo	€ 12.000
Vaste airco – multi split (2 of meer apparaten)	330 kWh	€ 115	140 kilo	€ 3.400
Vaste airco – single split (1 apparaat)	150 kWh	€ 53	60 kilo	€ 1.900
Mobiele airco	200 kWh	€ 70	90 kilo	€ 350 – € 1.300
Ventilator	10 kWh	€ 4	5 kilo	€ 20 – € 150

*Prijspeil januari 2024

Uitleg tabel

Een bodem warmtepomp is een stuk duurder dan een buitenlucht warmtepomp, maar verbruikt veel minder stroom bij het koelen. Als u berekent hoeveel u na 15 jaar aan beide warmtepompen heeft uitgegeven (de aanschafprijs + de energiekosten elk jaar), dan bent u met een bodem warmtepomp meestal toch goedkoper uit. Bovendien stoot hij ook veel minder CO₂ uit en dat maakt hem erg milieuvriendelijk.

Een vaste airco met één apparaat die u 200 uur gebruikt, verbruikt 150 kWh aan stroom. Dat is 15 keer zoveel als een ventilator die 200 uur aanstaat: die verbruikt namelijk maar 10 kWh aan stroom! Als u geen grote uitgaven wilt doen om uw woning of gebouw koel te houden, en u wilt het milieu zo min mogelijk schade toebrengen, dan is een ventilator de beste keus.

En dan hebben we nog de mobiele airco. Deze is goedkoper dan een vaste airco, maar werkt op hete dagen minder goed omdat hij minder sterk is. De mobiele airco moet dan heel hard werken, waardoor hij meer energie verbruikt én meer geluid maakt. Een ander groot nadeel van een mobiele airco is de slang om de warme lucht af te voeren. Als de slang uit een open raam hangt, komt er meteen weer nieuwe warme lucht naar binnen. Dat is totaal niet energiezuinig. Een raamafdichtingskit kan dit probleem verhelpen. Hiermee sluit u de raamopening af rondom de slang. Het is tot slot het beste om de slang bij een mobiele airco zo recht mogelijk te houden. Als hier bochten of knikken in zitten, dan wordt de warme lucht minder makkelijk afgevoerd.

Simpele oplossingen voor direct resultaat

We hebben besproken dat u warmte buiten kunt houden met goede zonwering. Maar wat als dat voor u geen oplossing is? Sluit dan de gordijnen, zeker als de zon op de ramen staat. Ook geen gordijnen? Hang dan bijvoorbeeld een wit laken buiten voor het raam of plak aluminiumfolie op de ramen met de spiegelkant naar buiten. Bij enkel of oud dubbel glas mag dit aan de binnenzijde. Bij HR glas, HR+, HR++ en triple glas moet dit aan de buitenzijde van het raam. Houd ook 2 à 3 centimeter open langs de randen van de kozijnen. Zo kan eventuele warmte tussen het glas en de folie weer weg.

Houd ramen en deuren verder zoveel mogelijk dicht. Blijf wel ventileren. ‘s Avonds en ‘s nachts kunt u ramen tegenover elkaar openzetten. Dan waait het lekker door en daalt de temperatuur vanzelf. Is het voorkomen van warmte niet helemaal mogelijk voor uw woning of gebouw? Dan geeft dit artikel u informatie en praktische tips om uw woning of gebouw actief te koelen.