U ziet het steeds meer voorbij komen; een schuurdak begroeid met mos, of een woondak of garagedak waar sedum op ligt. Vegetatiedaken (ook bekend als groendaken of groene daken) zien er mooi uit en hebben daarnaast nog vele andere voordelen voor de bewoner en de omgeving. Behalve de voordelen leest u in dit artikel ook welke soorten groendaken er zijn, welke soort geschikt is voor uw dak, waar uw dak aan moet voldoen om in aanmerking te komen voor een groendak en wat de kosten zijn.

Waarom een groendak?

Allereerst is het goed om te weten wat de voordelen van een groendak zijn. Het ziet er natuurlijk leuk uit, maar er is nog veel meer over te vertellen. De voordelen van een groendak zijn te verdelen in twee categorieën: voordelen voor de bewoner en voordelen voor de omgeving.

Voordelen groendak voor de woningeigenaar

Koelere woning

Een van de grootste voordelen van een groendak is dat uw woning koeler blijft in de zomer. Gemiddeld zorgt een groendak ervoor dat het 4 graden koeler wordt in huis¹. Als u een airco gebruikt, gaat het energieverbruik van de airco met 75% omlaag bij huizen uit 1987 of ouder². Bij huizen die na 1987 gebouwd zijn zal de besparing iets lager liggen, omdat het dak vanaf 1987 beter geïsoleerd werd en er dus vaak al minder warmte de woning in kan. Ook als u geen airco heeft, blijft uw huis dus tot wel 4 graden koeler in de zomer.

Het dak gaat langer mee

Het verkoelende effect bovenop het dak is nog veel groter. Waar de dakbedekking van platte daken op een hete zomerdag warmer dan 70 graden kan worden, wordt een groendak op diezelfde dag nog geen 30 graden. Dit helpt niet alleen om de omgeving koeler te houden, maar is ook een belangrijke factor in het verlengen van de levensduur van het dak. Doordat het dak koeler blijft en de oorspronkelijke dakbedekking beschermd wordt tegen zonnestraling, gaat uw dak twee keer zo lang mee³. Voorwaarde hiervoor is wel dat u het groendak binnen 10 jaar van het vervangen of bouwen van uw dak laat aanleggen. Anders heeft de zon uw dak al te veel aangetast.

Zonnepanelen leveren een iets hoger rendement (rond de 6%⁴) als deze op groendaken staan. Deze werken namelijk beter bij temperaturen lager dan 30 graden.

Groendak is brand- en geluidwerend

Een groendak zorgt ook voor een betere brandwerendheid van het dak. Dit komt doordat er vaak veel water op het dak ligt opgeslagen. Ook heeft het groendak een geluidswerende werking van ongeveer 10 decibel⁵. Handig als er vaak vliegtuigen over uw woning vliegen bijvoorbeeld. Tot slot ziet het er natuurlijk ook gewoon mooi uit als u uit het raam kijkt en een groen oppervlak ziet op uw schuurdak.

Voordelen groendak voor de omgeving

Beperken wateroverlast

Naast alle voordelen voor u als bewoner heeft een groendak ook nog een aantal voordelen voor de omgeving. Allereerst helpen de planten op het dak met het aanpakken van wateroverlast, doordat ze het regenwater vasthouden op het dak. Zo spoelt niet al het water in één keer het riool in, en krijg je minder vaak grote plassen op straat. Een sedumdak kan tot wel 40 liter water per vierkante meter opvangen. Bij een flinke regenbui van een uur betekent dit dat veel van het water door het dak (tijdelijk) wordt opgeslagen.⁶

Lagere temperatuur in stedelijke gebieden

Een ander voordeel wat een groendak heeft is dat het de stad koeler houdt. In de stad is er vaak veel baksteen en asfalt aanwezig en blijft de warmte in de stad vaak langer hangen dan op het platteland (het zogenaamde ‘stedelijk hitte eiland effect’). Zo kan de temperatuur in de stad soms wel 7 graden hoger liggen. Dit zorgt voor meer oververhitting en hitteberoerte, meer luchtvervuiling en eventueel hogere kosten voor airco’s. Er wordt geschat dat groendaken dit effect ongeveer met 2 graden verminderen⁷.

Kaart van het stedelijk hitte eiland effect. Bron: VNG (2019). Stedelijk Hitte Eiland Effect [Dataset]. In Datavoorziening energietransitie gebouwde omgeving. 

Groendak goed voor de biodiversiteit

Groendaken zijn ook goed voor de biodiversiteit. Biodiversiteit betekent het aantal soorten dieren en planten dat in een bepaald gebied leeft. Een groendak zorgt voor leefruimte voor insecten en als het groendak groot genoeg is bouwen sommige vogels er zelfs hun nest. Sommige dakdekkers bieden speciale biodiversiteitspakketten, die zijn ontworpen voor vogels, bijen, vlinders en andere insecten. Waarom het belangrijk is veel verschillende soorten vogels en insecten in de buurt van woningen te hebben, leest u op milieucentraal.nl.

Ook helpt een groendak om fijnstof en stikstof uit de lucht vast te leggen. Bovendien verminderen ze de kans op smog in de grote steden. Groendaken verlagen namelijk de omgevingstemperatuur en filteren de schadelijke gassen die smog veroorzaken uit de lucht.

Soorten groendaken

Er zijn grofweg drie verschillende soorten groendaken te onderscheiden: extensief, semi-intensief en intensief.

Extensief groendak

Op een extensief groendak groeien voornamelijk mossen, kleine kruidachtige planten of vetplantjes zoals sedum. De laag aarde is vaak tussen de 4 en 10 centimeter dik en het dak weegt daardoor ook veel minder, maar 40 tot 80 kg per vierkante meter. Het is veel goedkoper en kost minder tijd om aan te leggen dan het intensieve groendak. Daarom is het extensieve groendak veel makkelijker toe te passen bij bestaande woningen.

Een extensief groendak biedt vele voordelen, bijvoorbeeld het verminderen van de kleine beschadigingen die hitte bij de dakbedekking veroorzaakt en het verbeteren van de luchtkwaliteit. Sedumdaken vallen ook in de categorie “extensief groendak”. Sedum is een heel geschikte plantensoort voor extensieve groendaken omdat het een sterke plant is die weinig onderhoud nodig heeft en goed tegen droogte kan. Het is ook niet erg voor deze soort plant dat de laag aarde op het dak vrij dun is.

Semi-intensief groendak

Een tweede soort groendak is het semi-intensieve groendak. Dit type dak is een middenweg tussen het intensieve en extensieve groendak. Het is bedekt met een laag aarde van tussen de 10 en 30 centimeter en weegt tussen de 80 en 200 kg per vierkante meter. Op een semi-intensief dak kunnen meer soorten planten groeien dan op een extensief groendak. Voorbeelden van mogelijke planten zijn kruiden, grassen of wilde bloemen. Of dit type dak op bestaande woningen kan worden toegepast, kan een dakdekker het beste bepalen. Dit dak heeft wat meer onderhoud nodig dan een extensief groendak. Het heeft wel meer positieve invloed op de biodiversiteit en kan meer water vasthouden.

Intensief groendak

Op het intensieve groendak staan vaak grote planten zoals bomen, struiken of planten. Het dak wordt bedekt met een dikke laag aarde van meer dan 30 centimeter en weegt vaak meer dan 200 kg per vierkante meter. Dit soort dak wordt vaak gebruikt voor recreatieve doeleinden, zoals dak(moes)tuinen of dakparken. Het is de optie die het meeste tijd, geld en moeite kost, maar deze optie heeft relatief ook de grootste voordelen. Het onderhoud van deze daken is te vergelijken met het onderhouden van een normale tuin.

Omdat intensieve groendaken zo zwaar zijn, kunnen ze vaak alleen bij nieuwe gebouwen worden toegepast. De constructie moet namelijk sterk genoeg zijn om het zware dak te tillen. Dit soort daken wordt meestal aangelegd als hier bij de bouw van het pand al rekening mee is gehouden, zoals bij grote appartementencomplexen of kantoren. Voor bestaande particuliere woningen zijn intensieve groendaken niet geschikt. De constructie is niet sterk genoeg voor zo een grote belasting.

Een semi-intensief dak is voor sommige daken wel mogelijk; soms is het hiervoor nog nodig om de constructie sterker te maken. Dit maakt het hele project wel een stuk duurder. Of een semi-intensief dak een mogelijkheid is voor uw huis moet door een dakdekker bepaald worden.

Een extensief groendak zoals een sedumdak is vaak wel mogelijk bij bestaande woningen, schuurtjes of garagedaken. Omdat een sedumdak veruit het meest wordt geïnstalleerd bij woningen gaan we daar in dit artikel verder op in.

Wat zijn de voorwaarden voor een sedumdak?

Om zeker te weten dat uw dak geschikt is voor een sedumdak is het altijd slim om een dakdekker erbij te halen. Vaak controleren groendakinstallateurs eerst de staat van uw dakbedekking. Ook maken zij een inschatting van de draagkracht van uw dak voordat ze aan de slag gaan. Als u van plan bent om een semi-intensief groendak aan te leggen of een dak met extra waterberging wordt er ook vaak een berekening van de draagkracht gemaakt.

Een groendak kan zowel op een plat dak als een schuin dak geïnstalleerd worden. Wel kost het vaak meer om een groendak op een schuin dak te laten leggen. Dit komt omdat er extra maatregelen moeten worden getroffen zodat de matten op hun plek blijven en alle planten genoeg water krijgen.

Er is voor elk soort dak een geschikt type sedumdak te vinden. Veel groendakaanbieders bieden de optie voor een lichtgewicht sedumdak, wat door vrijwel elk dak gedragen kan worden. Voor daken die meer draagkracht hebben zijn er ook opties die wat meer verschillende en grotere planten hebben.

Een groendakinstallateur houdt bij het aanleggen van een sedumdak rekening met een aantal dingen, waaronder:

• de draagkracht van het dak
• de hellingshoek van het dak
• de grootte van het dakoppervlak
• de huidige staat van de dakbedekking
• het soort dakbedekking
• hoe het regenwater van het dak stroomt (door een regenpijp bijvoorbeeld)
• hoe de bereikbaarheid van het dak is
• of er zonnepanelen op het dak liggen of komen te liggen

Vraag bij het kiezen van een groendakinstallateur of deze een wortelwerende doek en goot- of grindstroken gebruikt! De wortelwerende doek ligt tussen uw dak en uw groendak en beschermd uw dak tegen de plantenwortels. De goot- of grindstroken zorgen ervoor dat de plantjes niet naar de zijkant van uw dak groeien. Dit is belangrijk, omdat de plantenwortels anders alsnog via de zijkant uw dak in kunnen groeien. Als de installateur geen gebruik maakt van wortelwerende doek en goot- of grindstroken, is er kans dat u later last krijgt van lekkage.

Zonnepanelen en sedumdaken

Als er inderdaad zonnepanelen liggen, is het extra belangrijk om zeker te weten of het dak genoeg draagkracht heeft. De combinatie van zonnepanelen met een sedumdak weegt tussen de 60 en 120 kilo per vierkante meter. Dit is dus een flinke belasting van uw dak.

Sedum heeft minstens 4 uur per dag zon nodig. De meeste daken halen dit ruim. Wel is het belangrijk om hier rekening mee te houden als u voor een combinatie van sedum en zonnepanelen kiest. Als de zonnepanelen te dicht op het sedum liggen, krijgen de plantjes niet genoeg licht en gaan ze dood. Er zijn speciale stellingen te krijgen die ervoor zorgen dat de zonnepanelen hoger boven het sedum liggen. Zo krijgt het sedum alsnog genoeg licht.

Wet- en regelgeving

Voor het aanleggen van een sedumdak heeft u vaak geen vergunning nodig. Ook zijn er geen wetten of regels rondom groendaken in Nederland. Alleen bij monumenten of beschermd stadsgezicht moet u wel een vergunning aanvragen voor een groen dak.

Subsidies groendak

In sommige gemeenten zijn er subsidies beschikbaar voor het aanleggen van een groendak. Bekijk of er in uw gemeente subsidies zijn. Sommige gemeenten stellen eisen aan de hoeveelheid liter regenwater per vierkante meter die het groendak moet kunnen opnemen. Bekijk daarom altijd de voorwaarden van de subsidie voor u een groendak aan laat leggen en u subsidie wilt ontvangen.

Onderhoud sedumdak

Een sedumdak heeft weinig onderhoud nodig. Het hoeft niet gesnoeid of gemaaid te worden. Vaak wordt aangeraden om één of twee keer per jaar het dak te bemesten. Verder moet u één keer per jaar het onkruid tussen het sedum weg te halen en de waterafvoer schoon te maken. Bij periodes van grote droogtes die langer duren dan 3 à 4 weken én als het groendak net is aangelegd is het raadzaam om 2 keer per week water te geven. Daarbuiten hoeft u een groendak geen extra water te geven. Verder is het belangrijk dat het sedum minstens 4 uur per dag zon nodig heeft.

Verschil tussen sedumcassettes en sedummatten

Sommige aanbieders van groendaken bieden zowel sedumcassettes als sedummatten aan. Hoewel beide systemen zorgen voor een mooi groen sedumdak, zitten er ook verschillen tussen. Sedummatten zijn losse matten die naast elkaar op een substraatlaag op het dak worden gelegd. Deze matten groeien in elkaar en gaan langer mee. Deze optie is qua kwaliteit vaak het best en is ook het goedkoopst.

Sedumcassettes zijn makkelijker op het dak te installeren. Dit systeem is bijvoorbeeld handig als het dak over een aantal jaar vervangen moet worden, omdat het systeem ook makkelijk van het dak te halen is. Het systeem heeft een handig kliksysteem om de cassettes aan elkaar te maken. Wel gaan cassettes over het algemeen wat minder lang mee dan matten.

Sedummat en sedumcassette. Credits: Sempergreen

Wat zijn de kosten van een sedumdak?

De kosten van een sedumdak kunnen heel erg verschillen per situatie, want er zijn veel factoren die impact hebben op de prijs. Vaak wordt er voor een standaard sedumdak een prijs tussen de €40 en €80 per vierkante meter gerekend (prijspeil februari 2023). Dit is afhankelijk van de dikte van de matten. Verder kunnen er onder andere meer kosten in rekening gebracht worden als het dak lastig bereikbaar is, de dakbedekking eerst vervangen moet worden of als er op een schuin dak geïnstalleerd moet worden. Gemiddeld komt een dak van 20 vierkante meter uit op een prijs tussen de €1.200 en €2.300.

Sedumdak zelf aanleggen bespaart

Als u groene vingers heeft, kunt u ook zelf een sedumdak aanleggen. Dat bespaart tot ±35% op de kosten en vaak bieden aanbieders instructies hoe u zelf het sedumdak moet aanleggen. Wel moet u dan zelf natuurlijk goed na kunnen gaan wat de draagkracht is van het dak, en of de dakbedekking nog in goede staat is. Als u twijfelt, adviseren wij altijd om een specialist in te schakelen.

Terugverdientijd

Een sedumdak kan zichzelf terugverdienen doordat het de levensduur van het dak wordt verlengd³. Het vervangen van de dakbedekking kost gemiddeld tussen de €60 en €140 per vierkante meter, ongeveer 1,5 keer zo veel als de kosten voor een sedumdak. Normaal gesproken moet u eens per 30 jaar uw dakbedekking vervangen. Dan verdient u het sedumdak dus terug in 15 tot 20 jaar. Als u uw bovenste verdieping koelt met een airco, bespaart u in hete zomers ook nog op de energiekosten daarvoor. Wanneer u de besparing op airco ook meerekent is de terugverdientijd nog iets sneller. De levensduur van een groendak ligt tussen de 40 en 50 jaar⁸.

Omdat het lastig is om verder iets over specifieke besparingen te zeggen zou de terugverdientijd niet de grootste motivatie voor een sedumdak moeten zijn, maar de voordelen die het oplevert voor u en de omgeving.

Is een groendak iets voor u?

Hieronder vindt u een controlelijst waarop u kunt zien of een groendak iets voor u is en of uw dak er geschikt voor is:

• Ik doe graag iets voor het milieu
• Ik hou van groen in mijn omgeving en wil graag iets voor de biodiversiteit doen
• Ik heb in de zomer last van hitte in mijn woning
• Bonus: ik heb groene vingers en het lijkt me leuk om zelf een groendaksysteem op mijn dak te leggen

Verder voldoet uw situatie aan de volgende eisen:

• Ik heb een plat dak op een aanbouw, schuurtje, garage of het dak van mijn huis is plat
• Mijn dakbedekking bestaat uit EPDM, bitumen of shingles (klik hier voor uitleg over soorten dakbedekking)
• De hellingshoek van mijn dak is niet groter dan 45 graden
• Mijn dak is sterk genoeg om op te staan of er ligt al grind op mijn dak

Aan de slag met een groendak!

Als u een specialist gaat zoeken, is het goed om op de volgende punten te letten:

• Biedt de specialist minstens 1 jaar garantie op de planten?
• Biedt de specialist garanties bij lekkage door diens werkzaamheden?
• Checkt de specialist van tevoren de staat van de dakbedekking en de draagkracht van het dak?
• Gebruikt de specialist wortelwerend doek om de dakbedekking te beschermen?

Om een specialist te vinden kunt u een kijkje nemen op onze vakspecialisten pagina. Als u hier geen vakspecialist kunt vinden kunt u ook kijken op de website van Stichting Groenkeur of Vereniging Bouwwerk Begroeners voor een gecertificeerde specialist.

Bronnen

1. Kumar, R., & Kaushik, S. C. (2005). Performance evaluation of green roof and shading for thermal protection of buildings. Building and environment, 40(11), 1505-1511.
2. Gagliano, A., Detommaso, M., Nocera, F., Patania, F., & Aneli, S. (2014). The retrofit of existing buildings through the exploitation of the green roofs–a simulation study. Energy Procedia, 62, 52-61.
3. Porsche, Ulrich & Köhler, Manfred. (2003). Life Cycle Costs of Green Roofs: A Comparison of Germany, USA, and Brazil. RIO 3 – World Climate & Energy Event.
4. Shafique, M., Luo, X., & Zuo, J. (2020). Photovoltaic-green roofs: A review of benefits, limitations, and trends. Solar Energy, 202, 485-497.
5. Connelly, M., & Hodgson, M. (2008). Sound transmission loss of green roofs. Proceedings of the 6th Annual Greening Rooftops for Sustainable Communities. Baltimore, MD. April.
6. KNMI – Extreme neerslag. (z.d.). https://www.knmi.nl/kennis-en-datacentrum/uitleg/extreme-neerslag
7. Susca, T., Gaffin, S. R., & Dell’Osso, G. R. (2011). Positive effects of vegetation: Urban heat island and green roofs. Environmental pollution, 159(8-9), 2119-2126.
8. Kuronuma, T., Watanabe, H., Ishihara, T., Kou, D., Toushima, K., Ando, M., & Shindo, S. (2018). CO2 payoff of extensive green roofs with different vegetation species. Sustainability, 10(7), 2256.