De afgelopen jaren is er veel veranderd aan de energierekening. De energieprijzen waren in 2022 ongekend hoog. Om de energierekening betaalbaar te houden gold daarom in 2023 het prijsplafond. Op dit moment is de rust op de energiemarkt terug. De meeste energieleveranciers bieden contracten aan met prijzen onder het prijsplafond. In dit artikel bespreken we (1) waar u voor betaalt en wat u krijgt, (2) hoeveel u betaalt voor uw energierekening in 2024 en (3) waar u op kunt besparen.
1. Waarvoor betaalt u en wat krijgt u?
De energierekening is in te delen in drie categorieën: leveringskosten, belastingen en netbeheerkosten. Hieronder ziet u hoe de verdeling in 2024 was voor een energierekening. We leggen deze drie onderdelen stuk voor stuk uit.
Verdeling energierekening 2024:
1.1 Leveringskosten
Leveringskosten bestaan uit het leveringstarief en vastrecht. Het leveringstarief is de prijs die u betaalt per kilowattuur (kWh) elektriciteit en per kubieke meter (m3) gas. Energieleveranciers kopen gas en elektriciteit in bij een producent en leveren dit aan bewoners. Er zijn twee soorten: een vast leveringstarief en een variabel leveringstarief. Een tarief is een bedrag dat u betaalt per eenheid, zoals het aantal dagen, de hoeveelheid kWh elektriciteit of de hoeveelheid m3 gas.
Vast leveringstarief
Bent u de afgelopen drie jaar overgestapt van energieleverancier? Dan heeft u waarschijnlijk een tarief vastgelegd voor één tot drie jaar. U betaalt in dat geval een vast bedrag per kWh elektriciteit en per m3 gas gedurende uw contract. Dit heeft als mogelijk voordeel dat u weet waar u aan toe bent en minder snel last krijgt van stijgende prijzen in de markt. Het nadeel kan zijn dat de prijzen dalen en u meer betaalt dan de marktprijs. Het verschilt per situatie, maar u bent meestal het goedkoopst uit bij een eenjarig contract met een vast tarief en een welkomstkorting.
Variabel leveringstarief
Bent u nog nooit overgestapt? Of is uw contract van één jaar of langer verlopen maar zit u nog wel bij dezelfde energieleverancier? Dan heeft u waarschijnlijk een variabel tarief. In dit geval betaalt u de prijs van de markt op dat moment. Als de energiekosten stijgen, betaalt u meer. Als de energiekosten dalen, betaalt u minder. Weet u niet of u een vast of variabel tarief heeft? Vraag dit dan na bij uw energieleverancier. U kunt dit niet altijd aflezen van de energierekening. De prijs wordt vaak elk half jaar bepaald, maar kan in bijzondere omstandigheden vaker worden aangepast. Het voordeel van een variabel tarief is dat u nooit méér betaalt dan de marktprijs. Het nadeel is dat uw energiekosten sneller op en neer gaan. Als een contract met een vast leveringstarief afloopt, dan zet de energieleverancier dit meestal automatisch om in een flexibel opzegbaar contract met een variabel leveringstarief voor onbepaalde tijd. Als de energieprijzen redelijk stabiel zijn betekent deze verandering vaak hogere maandelijkse lasten. Het is in zo’n geval dus interessant om een nieuw contract met vaste tarieven af te spreken.
Prijs per kWh en per m3 gas
In het nieuws wordt vaak gesproken over de prijs per kWh elektriciteit of per m3 gas. In januari 2022 betaalde u bijvoorbeeld €0,47 per kWh stroom. In 2023 gold het prijsplafond en was de prijs vastgesteld op €0,40 per kWh stroom. In 2024 betaalt u gemiddeld 0,33 per kWh stroom. Als men het over de prijs per kWh of per m3 heeft, dan bedoelt men vaak de optelsom van het leveringstarief en de belastingen.
Prijsverschil tussen dal en normaal tarief niet meer zo hoog
Veel energieleveranciers hebben een daltarief (late avond / nacht) en een normaal/hoog tarief (overdag). Dit prijsverschil is tegenwoordig niet meer heel groot. Soms gebruikt de energieleverancier helemaal geen daltarief meer. Als u een oude dubbele meter heeft dan is het daltarief voor u waarschijnlijk vervallen in 2021. Het daltarief blijft beschikbaar voor huishoudens met een slimme of digitale meter.
Vaste leveringskosten of vastrecht
De energieleverancier levert energie en maakt hiervoor kosten, bijvoorbeeld voor administratie en apparatuur. Denk bijvoorbeeld aan apparatuur om op afstand te meten wat uw verbruik is. Vastrecht, ook wel vaste leveringskosten, is een vast bedrag dat u betaalt aan de energieleverancier voor deze diensten. Dit vastrecht is niet gekoppeld aan uw energieverbruik en staat vaak als dagelijks bedrag op uw jaarnota. De energieleverancier bepaalt dit bedrag. Vaste leveringskosten zijn anders dan een vast leveringstarief (zie 1.1)
Regiotoeslag
Op sommige energierekeningen staat een ‘regiotoeslag’, op andere niet. De regiotoeslag was tot 2020 een leveringstoeslag per m3 gas om het gas te verplaatsen naar uw huis. Elke regio had zijn eigen toeslag. Sinds 1 juli 2020 is de toeslag voor iedereen gelijk. Soms staat dit nog apart op de rekening, maar meestal wordt de toeslag verwerkt in het leveringstarief.
1.2 Belastingen
Sinds het klimaatakkoord van 2019 is de energiebelasting op gas in vijf jaar tijd met ongeveer €0,29 per m3 omhoog gegaan. Dit lijkt niet veel maar als we uitgaan van een verbruik van 1.200 m3 gas per jaar, betaalt u €350 meer energiebelasting dan u in 2019 deed. De overheid zet belastingen vaak in om bepaald gedrag te stimuleren. Denk bijvoorbeeld aan vliegbelasting op vliegtuigreizen die het aantrekkelijker maakt om met de auto of trein te reizen. Door energiebelasting op gas te verhogen wordt isoleren en gas besparen aantrekkelijker. De belastingen op energie zijn nog best ingewikkeld. We leggen ze stuk voor stuk uit.
Er bestaan drie soorten belastingen op de energierekening. U betaalt (1) de energiebelasting en (2) de Opslag Duurzame Energie (ODE), samen ook wel eens ‘overheidsheffingen’ genoemd. U krijgt (3) de vermindering energiebelasting. Daarnaast betaalt u 21% btw.
Energiebelasting
De overheid vraagt energiebelasting omdat zij bewoners wil stimuleren energie te besparen. De energiebelasting is een vast tarief per m3 gas en kWh elektriciteit, dat jaarlijks wordt bepaald door de overheid.
Opslag Duurzame Energie (ODE)
De ODE gebruikt de overheid om duurzame energiebronnen en projecten te financieren. Het is een heffing die u betaalt per kWh en per m3. Vanaf 2023 is de Opslag Duurzame Energie verwerkt in de energiebelasting. Op uw energierekening ziet u daarom dat u €0 ODE betaalt.
Vermindering energiebelasting
De overheid ziet een deel van het energieverbruik als basisbehoefte. Daarom krijgt u een vast bedrag per jaar als korting op de energierekening, los van uw verbruik. De hoogte van dit bedrag bepaalt de overheid ieder jaar opnieuw. Als de energieprijzen stijgen kan de overheid ervoor kiezen om de vermindering energiebelasting te verhogen om huishoudens te ontzien.
Btw
Net als op andere producten en diensten betaalt u ook over gas en elektriciteit 21% btw. In de bedragen die uw energieleverancier noemt is de btw meestal al verrekend. Verderop in dit artikel ziet u een voorbeeld van een energierekening met alle belastingen en btw.
1.3 Netbeheerkosten
U betaalt netbeheerkosten (voorheen netwerkkosten) voor het transport van energie, de aansluiting op het net en de meter die bijhoudt hoeveel energie u verbruikt. De netbeheerkosten betaalt u via uw energieleverancier. Elke regio heeft haar eigen netbeheerders: één voor gas en één voor elektriciteit. In de afbeelding hieronder ziet u de verdeling.
De netbeheerkosten bestaan uit:
- Aansluitkosten
- Meterhuur
- Transportkosten
- Capaciteitstarief
Aansluitkosten. De aansluitkosten zijn bedoeld voor het onderhouden van uw aansluiting op het elektriciteits- en gasnetwerk. De netbeheerder bepaalt elk jaar de hoogte van uw aansluitkosten. Dit is een vast bedrag per jaar en staat los van uw verbruik.
Meterhuur. Voor het bijhouden van uw energieverbruik heeft u een meter in de meterkast hangen. Om deze meter te onderhouden en beheren betaalt u elk jaar een vast bedrag. Uw netbeheerder bepaalt dit bedrag.
Transportkosten. De transportkosten zijn jaarlijkse vaste kosten die u betaalt voor het transport van uw energie. Deze energie wordt verplaatst van de plek waar energie wordt opgewekt (zoals een gasveld of elektriciteitscentrale) naar uw huis.
Capaciteitstarief. Dit is een vast bedrag per jaar voor het verplaatsen van energie naar uw huis. De hoogte van dit tarief wordt bepaald door uw netbeheerder. De grootte van uw aansluiting bepaalt welk capaciteitstarief u betaalt. Voor de meeste mensen is dit tarief hetzelfde, een enkeling heeft een hoger capaciteitstarief.
Een zwaardere stroomaansluiting nodig bij een warmtepomp?
Met een warmtepomp gebruikt u elektriciteit om uw woning te verwarmen. U verbruikt met een warmtepomp minder of geen gas. Als u overstapt op een volledig elektrische warmtepomp gaat u dus meer stroom gebruiken, vooral op koude winterdagen. Hiervoor heeft u in veel gevallen een zogenaamde 3-fasen aansluiting nodig op het elektriciteitsnet. Als u een aansluiting heeft van 1x25A of 1x35A (een 1-fase aansluiting genoemd) dan moet u die mogelijk voor een eenmalig bedrag van gemiddeld €350 laten verzwaren naar 3x25A (een 3-fasen aansluiting). Uw capaciteitstarief blijft in de meeste gevallen gelijk. Informeer bij uw netbeheerder als u wilt weten hoe dit voor u zit. Het komt ook voor dat u een 3x35A aansluiting nodig heeft. Het capaciteitstarief hiervan ligt gemiddeld een paar honderd euro per jaar hoger. Als u overstapt naar een warmtepomp bespaart u aan de andere kant ongeveer €300 per jaar met een verwijderde gasaansluiting. Niet voor alle warmtepompen is een 3-fasen aansluiting nodig. Laat een warmteverliesberekening maken om te bepalen welk vermogen warmtepomp u nodig heeft en onderzoek met de installateur welke warmtepomp en aansluiting u nodig heeft. Netbeheerders verzwaren de komende jaren in heel Nederland stap voor stap het elektriciteitsnet voor de energietransitie. Naar verwachting stijgt het capaciteitstarief de komende jaren dan ook stap voor stap.
2. Hoeveel betaalt u voor uw energierekening in 2023?
Nu we hebben gezien hoe een energierekening is opgebouwd is het ook interessant om te zien wat een gemiddelde Nederlander in 2024 per jaar betaalt voor energie bij gemiddeld verbruik*:
2.1 Het prijsplafond
In 2024 stopt het prijsplafond. Dit betekent dat er geen maximale prijs meer geldt voor gas, stroom en stadsverwarming. De maximale prijs van het prijsplafond was € 0,40 per kWh stroom, €1,45 per m3 gas en €47,38 per GJ warmte. Gelukkig heeft de gemiddelde energierekening die u in 2024 afsluit, lagere prijzen dan het prijsplafond.
2.2 Terugleveren zonnestroom
Bewoners met zonnepanelen krijgen gemiddeld 7 cent per kWh voor elektriciteit die ze aan het net terugleveren (prijspeil januari 2024). Bij de meeste energieleveranciers staat dit gelijk aan het leveringstarief zonder btw. Een enkele energieleverancier heeft een lager of hoger teruglevertarief.
Bij sommige energieleveranciers moet u ook betalen voor de stroom die u teruglevert aan het elektriciteitsnet. Deze kosten worden vaste terugleveringskosten genoemd. De hoogte van de vaste terugleveringskosten is afhankelijk van hoeveel elektriciteit u teruglevert aan het net.
2.3 De energierekening blijft op de lange termijn waarschijnlijk stijgen
Het is de verwachting dat de energierekening de komende jaren zal blijven stijgen. Dit heeft meerdere oorzaken:
- Gas wordt schaarser en kent hogere productiekosten. Hierdoor wordt zowel gas als elektriciteit duurder. De hogere gasprijzen werken door in de elektriciteitsprijs
- De wereldwijde gasvraag neemt toe, vanwege de afbouw van kolen- en kerncentrales (voornamelijk in Europa) voor het opwekken van elektriciteit
- Nederland bouwt boringen in Groningen af en importeert meer gas, vaak tegen hogere prijzen
- Er zijn steeds minder CO2 emissierechten waardoor uitstoot duurder wordt
- De overheid stimuleert duurzame maatregelen als isolatie. Daarom verhoogt zij de energiebelasting op gas in stapjes en verlaagt ze die van elektriciteit.
- De netbeheerkosten stijgen stap voor stap omdat het net landelijk verzwaard moet worden (zie kader bij 1.3)
3. Waar kunt u op besparen en hoe?
Nu we weten hoe de energierekening in elkaar steekt is het duidelijk dat u de meeste winst behaalt door te besparen op uw verbruik en leveringskosten. Met stijgende energieprijzen wordt energie besparen steeds belangrijker. Veel mensen gaan al bewust om met energie. Wat kunt u nog meer doen? Hoe kunt u besparen zonder in te moeten leveren op comfort? Om u op weg te helpen geven we u wat tips.
Zet de thermostaat een graad lager
Misschien een open deur maar het is altijd goed om te benoemen omdat het een makkelijke en gratis tip is. Met een kruik en deken op de bank zorgt u ervoor dat het binnen comfortabel blijft.
Verwarm gericht en houd deuren dicht
Het helpt om de verwarming alleen aan te zetten in ruimtes waar u bent en de deuren dicht te houden tussen de ruimtes. Hiermee kunt u goed besparen. Merkt u dat u de verwarming vaker aanzet omdat u niet thuis wilt komen in een koud huis? Dan is een slimme thermostaat mogelijk interessant voor u. Daarmee kunt u op afstand instellen dat de verwarming een uur van te voren aangaat zodat u aankomt in een comfortabel huis. Kunt u deuren niet dicht doen tussen ruimtes? Heeft u bijvoorbeeld een open trappengat? Dan helpt een schuifdeur of zwaar en dik gordijn ook om te voorkomen dat de warmte naar een andere ruimte stroomt.
Gebruik radiatorfolie
Een andere manier om gas te besparen is door kleine maatregelen uit te voeren in uw huis. Plak bijvoorbeeld radiatorfolie achter uw radiator en bespaar jaarlijks op uw energierekening. De besparing is hoger bij ongeïsoleerde muren. Lees hier hoe u dit gebruikt.
Dicht naden en kieren
Heeft u last van tocht in huis? De meest effectieve manier om hiermee om te gaan is het dichten van naden en kieren. Voel met uw hand waar ze zitten en dicht de kieren en naden met tochtband en tochtstrips. Een extra voordeel is dat u ook nog eens flink wat geld bespaart. Naden en kieren dichten kunt u gemakkelijk zelf doen, lees hier welke plekken u het beste kunt nalopen.
Isoleer uw woning
Een goed geïsoleerde woning heeft minder energie nodig om warm te blijven. Daarnaast wordt het comfortabeler in huis en wordt uw woning meer waard. Wilt u weten welke vorm van isolatie het beste is voor uw woning of denkt u aan zonnepanelen of een warmtepomp? Doe dan onze gratis online HuisScan in twee minuten en ontvang een stappenplan voor uw woning. Wilt u aan de slag? Bekijk dan of er een collectieve inkoopactie loopt in uw gemeente.
Bespaar op elektriciteit
Sinds corona werken we meer thuis. Apparaten en verlichting staan als gevolg hiervan vaker aan. Om op elektriciteit te besparen kunt u onder andere kiezen voor ledverlichting en energiezuinige apparaten, zoals een koelkast met een goed energielabel. U leest hier meer over de 6 grootste energieslurpers in uw woning.
Loont overstappen nu echt zoveel?
In december hangen de billboards er vol mee: “Stap nu over en u bespaart honderden euro’s op gas en elektriciteit!” Klopt dat wel? Eerder (zie 1.1) zagen we het verschil tussen een vast en variabel leveringstarief en dat een vast tarief meestal het voordeligste is. Bent u net als de helft van de Nederlanders nog nooit overgestapt? Dan bespaart u in normale tijden in het gunstigste geval misschien een paar honderd euro. Het is onduidelijk of deze honderden euro’s ook opgaan als de prijzen zo hoog zijn als nu. Als u regelmatig overstapt is de besparing nog steeds de moeite waard, maar waarschijnlijk een stuk minder dan “honderden euro’s”. De elektriciteitsprijzen pieken normaal gesproken in de winter en zijn minder hoog in de nazomer. De nazomer is dus een gunstige periode om over te stappen. Een makkelijke manier om iets te doen voor het milieu is kiezen voor een groene energieleverancier.
Aan de slag!
Zoals we zagen bestaat de energierekening uit meerdere onderdelen en zijn er veel manieren om te besparen. Vanaf nu heeft de energierekening hopelijk geen geheimen meer voor u. Wilt u aan de slag met kleine maatregelen en tips? Zoals naad- en kierdichting en de waterbesparende douchekop? Download dan ons gratis e-book met 50 tips. Gaat u liever aan de slag met grotere maatregelen zoals isolatie, zonnepanelen en duurzaam verwarmen? Doe dan onze HuisScan en krijg inzicht in de eerste stappen die geschikt zijn voor uw huis.
