Veel mensen vragen zich af: “Waarom is mijn energierekening zo hoog?” Nooit eerder waren de prijzen van gas en elektriciteit zo hoog als in 2022. De kans is groot dat u het bericht kreeg van uw energieleverancier dat het termijnbedrag flink werd verhoogd. Soms zelfs een verdubbeling. Om de hoge energierekening betaalbaar te houden geldt er vanaf 1 januari 2023 tot 1 januari 2024 een prijsplafond. Dit is een goed moment om uw energierekening onder de loep te nemen en te bekijken hoe u energie kunt besparen. We bespreken (1) waar u voor betaalt en wat u krijgt, (2) hoeveel u betaalt voor uw energierekening in 2023 en (3) waar u op kunt besparen. 

1. Waarvoor betaalt u en wat krijgt u?

De energierekening is in te delen in drie categorieën: leveringskosten, belastingen en netbeheerkosten. Hieronder ziet u hoe de verdeling in 2020 was voor een energierekening. We leggen deze drie onderdelen stuk voor stuk uit.

Verdeling energierekening 2020:

* Dit is inclusief de energiebelasting en de ODE. De vermindering energiebelasting is hier vanaf getrokken. 

1.1 Leveringskosten

Leveringskosten bestaan uit het leveringstarief en vastrecht. Op de afbeelding van de energierekening hieronder staat het leveringstarief onder (1) en het vastrecht onder (4). Het leveringstarief is de prijs die u betaalt per kilowattuur (kWh) elektriciteit en per kubieke meter (m³) gas. Energieleveranciers kopen gas en elektriciteit in bij een producent en leveren dit aan bewoners. Er zijn twee soorten: een vast leveringstarief en een variabel leveringstarief. Een tarief is een bedrag dat u betaalt per eenheid, zoals het aantal dagen, de hoeveelheid kWh elektriciteit of de hoeveelheid m³ gas.

Vast leveringstarief 

Bent u de afgelopen drie jaar overgestapt? Dan heeft u waarschijnlijk een tarief vastgelegd voor één tot drie jaar. U betaalt in dat geval een vast bedrag per kWh elektriciteit en per m³ gas gedurende uw contract. Dit heeft als mogelijk voordeel dat u weet waar u aan toe bent en minder snel last krijgt van stijgende prijzen in de markt. Het nadeel kan zijn dat de prijzen dalen en u meer betaalt dan de marktprijs. Het verschilt per situatie, maar u bent meestal het goedkoopst uit bij een eenjarig contract met een vast tarief en een welkomstkorting.

Variabel leveringstarief 

Bent u nog nooit overgestapt? Of is uw contract van één jaar of langer verlopen maar zit u nog wel bij dezelfde energieleverancier? Dan heeft u waarschijnlijk een variabel tarief. In dit geval betaalt u de prijs van de markt op dat moment. Als de energiekosten stijgen, betaalt u meer. Als de energiekosten dalen, betaalt u minder. Weet u niet of u een vast of variabel tarief heeft? Vraag dit dan na bij uw energieleverancier. U kunt dit niet altijd aflezen van de energierekening. De prijs wordt vaak elk half jaar bepaald, maar kan in bijzondere omstandigheden vaker worden aangepast. Het voordeel van een variabel tarief is dat u nooit méér betaalt dan de marktprijs. Het nadeel is dat uw energiekosten sneller op en neer gaan. Als een contract met een vast leveringstarief afloopt, dan zet de energieleverancier dit meestal automatisch om in een flexibel opzegbaar contract met een variabel leveringstarief voor onbepaalde tijd. Als de energieprijzen redelijk stabiel zijn betekent deze verandering vaak hogere maandelijkse lasten. Het is in zo’n geval dus interessant om een nieuw contract met vaste tarieven af te spreken.

Prijs per kWh en per m3 gas 

In het nieuws wordt vaak gesproken over de prijs per kWh elektriciteit of per m3 gas. Begin 2021 was dit voor elektriciteit bijvoorbeeld €0,22 per kWh. In januari 2022 is dit omhoog gegaan naar gemiddeld €0,47 per kWh. De prijs voor elektriciteit is met het prijsplafond vastgesteld op €0,40 per kWh. Als men het over de prijs per kWh of per m3 heeft, dan bedoelt men vaak de optelsom van het leveringstarief en de belastingen.

Prijsverschil tussen dal en normaal tarief niet meer zo hoog

Veel energieleveranciers hebben een daltarief (late avond / nacht) en een normaal/hoog tarief (overdag). Dit prijsverschil is tegenwoordig niet meer heel groot. Soms gebruikt de energieleverancier helemaal geen daltarief meer. Als u een oude dubbele meter heeft dan is het daltarief voor u waarschijnlijk vervallen in 2021. Het daltarief blijft beschikbaar voor huishoudens met een slimme of digitale meter.

Vaste leveringskosten of vastrecht 

De energieleverancier levert energie en maakt hiervoor kosten, bijvoorbeeld voor administratie en apparatuur. Denk bijvoorbeeld aan apparatuur om op afstand te meten wat uw verbruik is. Vastrecht, ook wel vaste leveringskosten, is een vast bedrag dat u betaalt aan de energieleverancier voor deze diensten. Dit vastrecht is niet gekoppeld aan uw energieverbruik en staat vaak als dagelijks bedrag op uw jaarnota. De energieleverancier bepaalt dit bedrag. Vaste leveringskosten zijn anders dan een vast leveringstarief (zie 1.1)

Regiotoeslag 

Op sommige energierekeningen staat een ‘regiotoeslag’, op andere niet. De regiotoeslag was tot 2020 een leveringstoeslag per m³ gas om het gas te verplaatsen naar uw huis. Elke regio had zijn eigen toeslag. Sinds 1 juli 2020 is de toeslag voor iedereen gelijk. Soms staat dit nog apart op de rekening, maar meestal wordt de toeslag verwerkt in het leveringstarief. 

1.2 Belastingen 

Sinds het klimaatakkoord van 2019 is de energiebelasting op gas in vier jaar tijd met ongeveer €0,20 per m3 omhoog gegaan. Dit lijkt niet veel maar als we uitgaan van een verbruik van 1.200 m3 gas per jaar, betaalt u €240 meer energiebelasting dan u in 2019 deed. De overheid zet belastingen vaak in om bepaald gedrag te stimuleren. Denk bijvoorbeeld aan vliegbelasting op vliegtuigreizen die het aantrekkelijker maakt om met de auto of trein te reizen. Door energiebelasting op gas wordt isoleren en gas besparen aantrekkelijker. De belastingen over energie zijn nog best ingewikkeld. We leggen ze stuk voor stuk uit.

Er bestaan drie soorten belastingen op de energierekening. U betaalt (1) de energiebelasting en (2) de Opslag Duurzame Energie (ODE), samen ook wel eens ‘overheidsheffingen’ genoemd. U krijgt (3) de vermindering energiebelasting. Daarnaast betaalt u 21% btw. 

Energiebelasting 

De overheid vraagt energiebelasting omdat zij bewoners wil stimuleren energie te besparen. De energiebelasting is een vast tarief per m³ gas en kWh elektriciteit, welke jaarlijks wordt bepaald door de overheid.

Opslag Duurzame Energie (ODE) 

De ODE gebruikt de overheid om duurzame energiebronnen en projecten te financieren. Het is een heffing die u betaalt per kWh en per m3. Vanaf 2023 is de Opslag Duurzame Energie verwerkt in de energiebelasting. Op uw energierekening ziet u daarom dat u €0 ODE betaalt.

Vermindering energiebelasting 

De overheid ziet een deel van het energieverbruik als basisbehoefte. Daarom krijgt u een vast bedrag per jaar als korting op de energierekening, los van uw verbruik. De hoogte van dit bedrag bepaalt de overheid ieder jaar opnieuw. Als de energieprijzen stijgen kan de overheid ervoor kiezen om de vermindering energiebelasting te verhogen om huishoudens te ontzien. De energieprijzen zijn in 2022 sterk gestegen. De korting werd daarom tijdelijk verhoogd om bewoners te ondersteunen in het betalen van de energierekening. In 2023 is de korting weer naar beneden bijgesteld.

Btw

Net als op andere producten en diensten betaalt u ook over gas en elektriciteit 21% btw. In de bedragen die uw energieleverancier noemt is de btw meestal al verrekend. Zie hieronder voor een voorbeeld van een energierekening met alle belastingen en btw. 

1.3 Netbeheerkosten 

U betaalt netbeheerkosten (voorheen netwerkkosten) voor het transport van energie, de aansluiting op het net en de meter die bijhoudt hoeveel energie u verbruikt. De netbeheerkosten betaalt u via uw energieleverancier. Elke regio heeft haar eigen netbeheerders: één voor gas en één voor elektriciteit. In de afbeelding hieronder ziet u de verdeling. 

De netbeheerkosten bestaan uit:

1. Aansluitkosten
2. Meterhuur
3. Transportkosten
4. Capaciteitstarief

Aansluitkosten. De aansluitkosten zijn bedoeld voor het onderhouden van uw aansluiting op het elektriciteits- en gasnetwerk. De netbeheerder bepaalt elk jaar de hoogte van uw aansluitkosten. Dit is een vast bedrag per jaar en staat los van uw verbruik.

Meterhuur. Voor het bijhouden van uw energieverbruik heeft u een meter in de meterkast hangen. Om deze meter te onderhouden en beheren betaalt u elk jaar een vast bedrag. Uw netbeheerder bepaalt dit bedrag. 

Transportkosten. De transportkosten zijn jaarlijkse vaste kosten die u betaalt voor het transport van uw energie. Deze energie wordt verplaatst van de plek waar energie wordt opgewekt (zoals een gasveld of elektriciteitscentrale) naar uw huis. 

Capaciteitstarief. Dit is een vast bedrag per jaar voor het verplaatsen van energie naar uw huis. De hoogte van dit tarief wordt bepaald door uw netbeheerder. De grootte van uw aansluiting bepaalt welk capaciteitstarief u betaalt. Voor de meeste mensen is dit tarief hetzelfde, een enkeling heeft een hoger capaciteitstarief.

 

 

Een zwaardere stroomaansluiting nodig bij een warmtepomp?

Met een warmtepomp gebruikt u elektriciteit om uw woning te verwarmen. U verbruikt met een warmtepomp minder of geen gas. Als u overstapt op een volledig elektrische warmtepomp gaat u dus meer stroom gebruiken, vooral op koude winterdagen. Hiervoor heeft u in veel gevallen een zogenaamde 3-fasen aansluiting nodig op het elektriciteitsnet. Als u een aansluiting heeft van 1x25A of 1x35A (een 1-fase aansluiting genoemd) dan moet u die mogelijk voor een eenmalig bedrag van gemiddeld €300 laten verzwaren naar 3x25A (een 3-fasen aansluiting). Uw capaciteitstarief blijft in de meeste gevallen gelijk. Informeer bij uw netbeheerder als u wilt weten hoe dit voor u zit. Het komt ook voor dat u een 3x35A aansluiting nodig heeft. Het capaciteitstarief hiervan ligt gemiddeld een paar honderd euro per jaar hoger. Als u overstapt naar een warmtepomp bespaart u aan de andere kant ongeveer €260 per jaar met een verwijderde gasaansluiting. Niet voor alle warmtepompen is een 3-fasen aansluiting nodig. Laat een warmteverliesberekening maken om te bepalen welk vermogen warmtepomp u nodig heeft en onderzoek met de installateur welke warmtepomp en aansluiting u nodig heeft. Netbeheerders verzwaren de komende jaren in heel Nederland stap voor stap het elektriciteitsnet voor de energietransitie. Naar verwachting stijgt het capaciteitstarief de komende jaren dan ook stap voor stap.

 

2. Hoeveel betaalt u voor uw energierekening in 2023?

Nu we hebben gezien hoe een energierekening is opgebouwd is het ook interessant om te zien wat een gemiddelde Nederlander in 2023 per jaar betaalt voor energie bij gemiddeld verbruik*:

2.1 Het prijsplafond

In het voorbeeld van de energierekening wordt gerekend met de prijzen van het prijsplafond. De overheid stelt vanaf 1 januari 2023 tot 1 januari 2024 een prijsplafond in voor elektriciteit en gas, omdat steeds meer mensen met de hoge prijzen hun energierekening niet meer kunnen betalen. De prijs voor stroom is vastgesteld op €0,40 per kWh tot een verbruik van 2.900 kWh elektriciteit. Voor gas betaalt u €1,45 per m3 tot een verbruik van 1.200 m3 gas. 

Het prijsplafond is opgedeeld in twee periodes. De eerste periode loopt van 1 januari 2023 tot de datum van het afsluiten van uw energiecontract. De tweede periode loopt van de datum van het afsluiten van uw energiecontract tot en met 31 december 2023. Verbruikt u in een van de periodes meer dan het prijsplafond? Dan betaalt u voor het verbruik boven het plafond de (hogere) marktprijs die in uw energiecontract staat. U kunt de twee periodes niet met elkaar verrekenen, waardoor veel mensen meer betalen dan het prijsplafond. 

Blokaansluiting. Huishoudens met een gezamenlijke gas-, warmte- of elektriciteitsaansluiting (blokaansluiting) vallen niet onder het prijsplafond. Zij krijgen een vast bedrag als tegemoetkoming. Dit zal vergelijkbaar zijn met de hoogte van de tegemoetkoming van het prijsplafond.  

Warmtenet. Ook voor woningen die zijn aangesloten op een warmtenet geldt een prijsplafond. Deze is vastgesteld op €47,38 per gigajoule (GJ) stadswarmte tot een verbruik van 37 GJ. 

Rekenvoorbeelden met het prijsplafond

Om de werking van het prijsplafond te verduidelijken worden hieronder een paar voorbeelden gegeven.

Julian heeft een cv-ketel en verbruikt 1.500 m³en 3.500 kWh per jaar. Hij heeft zijn energiecontract afgesloten op 3 april. De Rijksoverheid heeft het prijsplafond van 1 januari tot 3 april vastgesteld op 575 m³ gas en 900 kWh elektriciteit (periode 1). Vanaf 3 april tot 31 december kan Julian 625 m³ gas en 2.000 kWh elektriciteit verbruiken om onder het prijsplafond te blijven (periode 2).

	Vroeger: cv-ketel zonder prijsplafond	Cv-ketel met prijsplafond periode 1	Cv-ketel met prijsplafond periode 2	Totaal cv-ketel met prijsplafond
Gasverbruik	1.500 m³	700 m³	800 m³
Elektriciteitsverbruik	3.500 kWh	1.000 kWh	2.500 kWh
Energieprijs	€5.980	€1.560	€2.470	€4.030

*uitgaande van een (hogere) marktprijs van €0,70 per kWh en €2,35 per m³

 

Tim koopt een hybride warmtepomp. Zijn gasverbruik was 1.200 m³en zijn elektriciteitsverbruik 2.900 kWh. Hij heeft een goed geïsoleerde woning en gaat 60% op zijn gasverbruik besparen. Zijn nieuwe verbruik is 480 m³ en 4.490 kWh. 

	Vroeger: cv-ketel zonder prijsplafond	Cv-ketel met prijsplafond	Hybride warmtepomp met prijsplafond
Gasverbruik	1.200 m³	1.200 m³	480 m³
Elektriciteitsverbruik	2.900 kWh	2.900 kWh	4.490 kWh
Energieprijs	€4.850	€2.900	€2.970

*uitgaande van een (hogere) marktprijs van €0,70 per kWh en €2,35 per m³

Tim betaalt dus meer dan wanneer hij alleen de cv-ketel gebruikt, maar minder dan zonder het prijsplafond.

 

Anja laat een hybride warmtepomp installeren. Voordat zij dit deed was haar energieverbruik 1.500 m³ en 3.500 kWh. Anja heeft een goed geïsoleerde woning en gaat door de hybride warmtepomp 60% op haar gasverbruik besparen. Het nieuwe verbruik is 600 m³ en 5.490 kWh. 

	Vroeger: cv-ketel zonder prijsplafond	Cv-ketel met prijsplafond	Hybride warmtepomp met prijsplafond
Gasverbruik	1.500 m³	1.500 m³	600 m³
Elektriciteitsverbruik	3.500 kWh	3.500 kWh	5.490 kWh
Energieprijs	€5.975	€4.025	€3.840

*uitgaande van een (hogere) marktprijs van €0,70 per kWh en €2,35 per m³

Anja betaalt door het installeren van de hybride warmtepomp veel minder dan wanneer zij alleen met een cv-ketel verwarmde.   

 

Meyra koopt een volledig elektrische warmtepomp. Haar huidige verbruik is 1.200 m³ en 2.900 kWh. Na de installatie wordt haar verbruik 0 m³ en 5.550 kWh. 

	Vroeger: cv-ketel zonder prijsplafond	Cv-ketel met prijsplafond	Warmtepomp met prijsplafond
Gasverbruik	1.200 m³	1.200 m³	0 m³
Elektriciteitsverbruik	2.900 kWh	2.900 kWh	5.550 kWh
Energieprijs	€4.850	€2.900	€3.015

*uitgaande van een (hogere) marktprijs van €0,70 per kWh en €2,35 per m³

Meyra betaalt meer dan wanneer zij met een cv-ketel zou verwarmen, maar veel minder dan zonder prijsplafond. 

2.2 Terugleveren zonnestroom

Bewoners met zonnepanelen krijgen gemiddeld 11 cent per kWh voor elektriciteit die ze aan het net terugleveren (prijspeil januari 2023). Bij de meeste energieleveranciers staat dit gelijk aan het leveringstarief zonder btw. Een enkele energieleverancier heeft een lager of hoger teruglevertarief. 

Maar hoe werkt het prijsplafond in combinatie met zonnepanelen? Om te bepalen of het elektriciteitsverbruik onder het verbruiksplafond valt, wordt de teruggeleverde stroom (in die periode) afgetrokken van het elektriciteitsverbruik die u van het net heeft afgenomen. Omdat het prijsplafond is opgedeeld in twee periodes (vóór en na de jaarafrekening) kan het zo zijn dat u in de ene periode toch de marktprijs betaalt, als u na het salderen boven het prijsplafond verbruik zit. De extra geproduceerde zonnestroom kunt u niet meenemen tot na de jaarafrekening. 

2.3 De energierekening blijft op de lange termijn waarschijnlijk stijgen

Het is de verwachting dat de energierekening de komende jaren zal blijven stijgen. Dit heeft meerdere oorzaken:

• Gas wordt schaarser en kent hogere productiekosten. Hierdoor wordt zowel gas als elektriciteit duurder. De hogere gasprijzen werken door in de elektriciteitsprijs
• De wereldwijde gasvraag neemt toe, vanwege de afbouw van kolen- en kerncentrales (voornamelijk in Europa) voor het opwekken van elektriciteit
• Nederland bouwt boringen in Groningen af en importeert meer gas, vaak tegen hogere prijzen
• Er zijn steeds minder CO2 emissierechten waardoor uitstoot duurder wordt
• De overheid stimuleert duurzame maatregelen als isolatie. Daarom verhoogt zij de energiebelasting op gas in stapjes en verlaagt ze die van elektriciteit. De ODE is onzeker, deze kan omhoog en omlaag gaan 
• De netbeheerkosten stijgen stap voor stap omdat het net landelijk verzwaard moet worden (zie kader bij 1.3) 

3. Waar kunt u op besparen en hoe?

Nu we weten hoe de energierekening in elkaar steekt is het duidelijk dat u de meeste winst behaalt door te besparen op uw verbruik en leveringskosten. Met stijgende energieprijzen wordt energie besparen steeds belangrijker. Veel mensen gaan al bewust om met energie. Wat kunt u nog meer doen? Hoe kunt u besparen zonder in te moeten leveren op comfort? Om u op weg te helpen geven we u wat tips. 

Zet de thermostaat een graad lager

Misschien een open deur maar het is altijd goed om te benoemen omdat het een makkelijke en gratis tip is. Met een kruik en deken op de bank zorgt u ervoor dat het binnen comfortabel blijft. 

Verwarm gericht en houd deuren dicht

Het helpt om de verwarming alleen aan te zetten in ruimtes waar u bent en de deuren dicht te houden tussen de ruimtes. Hiermee kunt u goed besparen. Merkt u dat u de verwarming vaker aanzet omdat u niet thuis wilt komen in een koud huis? Dan is een slimme thermostaat mogelijk interessant voor u. Daarmee kunt u op afstand instellen dat de verwarming een uur van te voren aangaat zodat u aankomt in een comfortabel huis. Kunt u deuren niet dicht doen tussen ruimtes? Heeft u bijvoorbeeld een open trappengat? Dan helpt een schuifdeur of zwaar en dik gordijn ook om te voorkomen dat de warmte naar een andere ruimte stroomt.

Gebruik radiatorfolie

Een andere manier om gas te besparen is door kleine maatregelen uit te voeren in uw huis. Plak bijvoorbeeld radiatorfolie achter uw radiator en bespaar jaarlijks op uw energierekening. De besparing is hoger bij ongeïsoleerde muren. Lees hier hoe u dit gebruikt.

Dicht naden en kieren

Heeft u last van tocht in huis? De meest effectieve manier om hiermee om te gaan is het dichten van naden en kieren. Voel met uw hand waar ze zitten en dicht de kieren en naden met tochtband en tochtstrips. Een extra voordeel is dat u ook nog eens flink wat geld bespaart. Naden en kieren dichten kunt u gemakkelijk zelf doen, lees hier welke plekken u het beste kunt nalopen.

Isoleer uw woning

Een goed geïsoleerde woning heeft minder energie nodig om warm te blijven.  Daarnaast wordt het comfortabeler in huis en wordt uw woning meer waard. Wilt u weten welke vorm van isolatie het beste is voor uw woning of denkt u aan zonnepanelen of een warmtepomp? Doe dan onze gratis online HuisScan in twee minuten en ontvang een stappenplan voor uw woning. Wilt u aan de slag? Bekijk dan of er een collectieve inkoopactie loopt in uw gemeente.

Bespaar op elektriciteit 

Sinds corona werken we meer thuis. Apparaten en verlichting staan als gevolg hiervan vaker aan. Om op elektriciteit te besparen kunt u onder andere kiezen voor ledverlichting en energiezuinige apparaten, zoals een koelkast met een goed energielabel. U leest hier meer over de 6 grootste energieslurpers in uw woning.

Loont overstappen nu echt zoveel?

In december hangen de billboards er vol mee: “Stap nu over en u bespaart honderden euro’s op gas en elektriciteit!” Klopt dat wel? Eerder (zie 1.1) zagen we het verschil tussen een vast en variabel leveringstarief en dat een vast tarief meestal het voordeligste is. Bent u net als de helft van de Nederlanders nog nooit overgestapt? Dan bespaart u in normale tijden in het gunstigste geval misschien een paar honderd euro. Het is onduidelijk of deze honderden euro’s ook opgaan als de prijzen zo hoog zijn als nu. Als u regelmatig overstapt is de besparing nog steeds de moeite waard, maar waarschijnlijk een stuk minder dan “honderden euro’s”. ​​De elektriciteitsprijzen pieken normaal gesproken in de winter en zijn minder hoog in de nazomer. De nazomer is dus een gunstige periode om over te stappen. Een makkelijke manier om iets te doen voor het milieu is kiezen voor een groene energieleverancier.

Aan de slag!

Zoals we zagen bestaat de energierekening uit meerdere onderdelen en zijn er veel manieren om te besparen. Vanaf nu heeft de energierekening hopelijk geen geheimen meer voor u. Wilt u aan de slag met kleine maatregelen en tips? Zoals naad- en kierdichting en de waterbesparende douchekop? Download dan ons gratis e-book met 50 tips. Gaat u liever aan de slag met grotere maatregelen zoals isolatie, zonnepanelen en duurzaam verwarmen? Doe dan onze HuisScan en krijg inzicht in de eerste stappen die geschikt zijn voor uw huis.