Natuurlijke of milieuvriendelijke isolatiematerialen om uw huis mee te isoleren worden steeds populairder. Ze zijn namelijk duurzaam en isoleren vaak net zo goed als glaswol, piepschuim of steenwol. Met natuurlijke materialen bedoelen we dat ze gemaakt zijn van hernieuwbare en biologisch afbreekbare materialen. De meeste natuurlijke materialen hebben minder impact op het milieu (milieuvriendelijk) dan traditionele isolatiematerialen, die tijdens het maken veel uitstoot veroorzaken.
Ga direct naar ↓
Vocht bij natuurlijke isolatiematerialen
Brandveiligheid bij natuurlijke isolatiematerialen
Top 10 natuurlijke isolatiematerialen
Materialen die in de toekomst interessant kunnen worden
Natuurlijke isolatiematerialen met wat extra uitleg
Welke materialen kunt u beter niet gebruiken?
Is natuurlijk isoleren iets voor u?
Installateurs gezocht
Inleiding
In dit artikel vindt u een overzicht van natuurlijke isolatiematerialen. We bespreken de voor- en nadelen per materiaal en waarvoor ze gebruikt worden. Vervolgens geven we meer uitleg over andere natuurlijke materialen. We sluiten af met materialen die u beter niet kunt gebruiken vanwege de negatieve impact op het milieu.
Isoleren doen we om verschillende redenen (zie de tabel hieronder). Het is daarbij heel aantrekkelijk om voor een natuurlijk materiaal te kiezen.
| Redenen om te isoleren | Toelichting natuurlijk materiaal |
| Klaar maken voor de toekomst | Natuurlijke materialen isoleren ongeveer net zo goed als glaswol, piepschuim of steenwol. |
| Goed voor het milieu | Natuurlijke materialen zijn veel beter voor het milieu. Planten halen CO2 uit de lucht. Als we van die planten isolatie maken, wordt deze CO2 opgeslagen in een gebouw. |
Financieel:
|
Natuurlijke materialen zijn vaak iets duurder dan traditionele materialen, maar vanaf 2024 krijgt u meer subsidie (ISDE). Het bespaart meestal evenveel als andere materialen. |
| Comfort verhogen | De meeste natuurlijke materialen hebben goede eigenschappen, zoals goed tegen hitte, geluid of vocht. |
Vocht bij natuurlijke isolatiematerialen
De meeste natuurlijke isolatiematerialen staan er om bekend dat ze vochtregulerend zijn. Dit betekent dat ze vocht kunnen opnemen en weer kunnen afgeven als het droger wordt. Het binnenklimaat heeft zo een optimale luchtvochtigheid.
Echter, de meeste natuurlijke materialen kunnen niet tegen veel vocht. In een badkamer zijn de droge periodes bijvoorbeeld veel te kort om het vocht weer uit het materiaal te laten. Daarom raden we aan om met een folie te werken om vochtproblemen te voorkomen. De vochtregulerende werking van het isolatiemateriaal werkt, bij gebruik van een folie, meestal niet of nauwelijks meer.
Denkt u er toch over om zonder folie te isoleren? Laat u goed adviseren, zodat er geen vochtproblemen ontstaan. Bij twijfel kan een isolatiespecialist een dauwpunt-berekening doen. Andere optie is om wel met folie te werken en een dikke laag leemstuc aan de binnenzijde toe te passen, dit heeft namelijk ook een vochtregulerende werking.
Brandveiligheid bij natuurlijke isolatiematerialen
Veel van onderstaande materialen lijken brandgevaarlijk, maar het tegendeel is vaak waar. Zo zijn er op internet meerdere filmpjes te vinden waarbij verschillende isolatiematerialen in brand worden gestoken. De natuurlijke isolatiematerialen komen hier juist vaak goed vanaf. Er worden namelijk minerale zouten toegevoegd, zodat de producten beschermd zijn tegen vuur, schimmels en ongedierte. Traditionele materialen branden soms zelf slecht, maar hebben wel slechte invloed op de constructie en/of veroorzaken veel giftige rook, in het geval van brand.
Top 10 natuurlijke isolatiematerialen
Hieronder staat onze top 10 natuurlijke isolatiematerialen, in willekeurige volgorde. Onder de beschrijving staan afbeeldingen van huisjes om aan te geven in welk deel van de woning het materiaal vooral wordt gebruikt. Daarbij staat de isolatiewaarde, ook wel Rc-waarde genoemd. Bij bijvoorbeeld vloer- en dakisolatie wordt aangeraden om een Rc-waarde te hebben van minimaal 3,5 (dit is ook de minimale waarde die nodig is om ISDE-subsidie aan te vragen). Om dit te bereiken, staat erbij hoe dik de laag isolatie moet zijn van dat materiaal. Ter vergelijking, glaswol of piepschuim (EPS) moet ongeveer 13cm dik zijn om een waarde van 3,5 te bereiken.
Cellulose/Papiervlokken
Cellulose wordt gemaakt van gerecycled papier. Het materiaal heeft een goede isolatiewaarde en de platen zijn erg duur. Het materiaal kan echter wel krimpen na verloop van tijd, waardoor de isolatiewaarde kan afnemen.
| Voordelen | Nadelen |
| Relatief goedkoop | Duur materiaal |
| Vochtregulerend | Levensduur is iets korter (>50 jaar) |
| Geluidswerend | Papier wordt flink bewerkt |
| Goed tegen zomerhitte |
Cellulose-isolatie is verkrijgbaar in: flexibele plaat, parels, vlokken en inblaasbaar.
Cellulose kan in een spouwmuur, zoldervloer of dak worden geblazen, maar let op dat het materiaal niet goed tegen veel vocht kan. Er bestaan wel parels die kunnen worden ingeblazen en tegen vocht kunnen. De platen worden wel gebruikt als isolatie van muren en in daken of vloeren met kruipruimtes.
Bekende merken: Isaco, Easycell, iCell, Isofloc, Termokomfort
Rc 3,5 = Cellulose plaat 14 cm
Hout
Houtvezel wordt gemaakt van resthout (snippers en zaagsel of naaldbomen die al gekapt moesten worden). Het materiaal heeft een goede isolatiewaarde en staat vooral bekend om het feit dat het materiaal de hitte goed buiten houdt.
| Voordelen | Nadelen |
| Vochtregulerend | Duur materiaal |
| Geluidswerend | Veel stof tijdens het verwerken |
| Erg goed tegen zomerhitte |
Houtvezelisolatie is verkrijgbaar in: heel veel verschillende producten. Voor elk soort toepassing is wel een product te vinden.
Bekende merken: Pavatex, Gutex, Hunton, Steico, BestWood
Rc 3,5 = Houtvezelwol 14 cm
Vlas
Vlaswol bestaat uit vlasvezels. Deze vlasvezels worden gemaakt van de korte vezels van de stengels van de vlasplant. Het materiaal heeft een goede isolatiewaarde.
| Voordelen | Nadelen |
| Vochtregulerend | Duur materiaal |
| Geluidswerend | Levensduur is iets korter (>50 jaar) |
| Goed tegen zomerhitte |
Vlaswol is verkrijgbaar in: harde plaat met vlas (aan elkaar), flexibele plaat en rol. Snijd vlaswol altijd iets groter af, want het krimpt nog iets. Vlas is momenteel het meest gangbare natuurlijke isolatiemateriaal. Het is inmiddels zelfs bij de bouwmarkt gewoon te koop.
Bekende merken: Isovlas, Isolina
Rc 3,5 = Vlaswol 14 cm
Gerecyclede kleding
Gerecyclede kleding wordt gemaakt van gerecyclede spijkerbroeken en ander textiel. Spijkerbroeken staan niet bekend om hun duurzaamheid, want er wordt veel water gebruikt en water vervuild in het maakproces. Dan is het des te beter als we de afgedankte broeken in ons huis opslaan. Het materiaal heeft een goede isolatiewaarde.
| Voordelen | Nadelen |
| Irriteert niet | Duur materiaal |
| Vochtregulerend | Maakproces van kleding is niet duurzaam |
| Geluidswerend | |
| Goed tegen zomerhitte |
Gerecyclede kleding is verkrijgbaar in: flexibele plaat, inblaasbaar en rol.
Er zijn verschillende soorten beschikbaar, de ene is beter als warmte-isolatie, de ander beter tegen geluid.
Bekende merken: Métisse
Rc 3,5 = Métisse 14 cm
Stro
Stro is een restproduct van graan en peulvruchten en wordt al heel lang gebruikt om huizen te isoleren. Het heeft een redelijke isolatiewaarde. Stro valt buiten de standaard rekenregels van het bouwbesluit. Dit maakt het gebruik in nieuwbouw woningen lastig, omdat de woningen een minimale isolatiewaarde moeten hebben.
| Voordelen | Nadelen |
| Goedkoop en ruim voorradig | Mag niet nat worden |
| Vochtregulerend | Dik pak isolatie nodig |
| Geluidswerend | |
| Goed tegen zomerhitte |
Stro is verkrijgbaar in: balen, inblaasbaar of als kant-en-klare panelen.
De balen kunnen het beste op de kant worden gezet. Stro lijkt namelijk op rietjes. Als je de stro stengels rechtop zet, is er zo min mogelijk luchtstroom. Rechtop isoleert stro daarom het beste.
Bekende merken: Strotec, Ecococon, ISO-stro
Rc 3,5 = Stro 18 cm
Gras
Cellulosevezels worden uit overgebleven gras gehaald, dat normaal wordt weggegooid. Het heeft een goede isolatiewaarde en is damp-open.
| Voordelen | Nadelen |
| Irriteert niet | Duur materiaal |
| Vochtregulerend | |
| Brandwerend | |
| Kan tegen schimmels | |
| Geluidswerend | |
| Goed tegen zomerhitte |
Gras is verkrijgbaar in: flexibele plaat.
Gras wordt met jute gecombineerd.
Bekende merken: Gramitherm en NewFoss
Rc 3,5 = Gras 14 cm
Zeegras/Zeewier
Zeegrasvezels komen van waterplanten (algen, gras of wieren). Bij de Middellandse Zee spoelen bijvoorbeeld ballen van planten aan op het strand. Het materiaal isoleert goed, maar is nog moeilijk verkrijgbaar.
| Voordelen | Nadelen |
| Irriteert niet | Heel duur materiaal |
| Vochtregulerend | Strand minder beschermd tegen erosie |
| Brandwerend | |
| Kan tegen schimmels | |
| Geluidswerend | |
| Kan in vochtige ruimtes | |
| Erg goed tegen zomerhitte |
Zeegras is verkrijgbaar in: losse wol, inblaasbaar
Bekende merken: Neptutherm
Rc 3,5 = Zeegraswol 14 cm
Hennep
Hennepvezels worden op dezelfde manier als vlasvezels gemaakt, maar dan van de stengels van hennepplanten. Die planten groeien heel snel. Hennepvezel heeft een goede isolatiewaarde en is vochtregulerend, waardoor het binnenklimaat gezond blijft.
| Voordelen | Nadelen |
| Irriteert niet | Duur materiaal |
| Vochtregulerend | |
| Geluidswerend | |
| Goed tegen zomerhitte |
Hennep-isolatie is verkrijgbaar in: flexibele plaat, losse wol en rol.
Hennep wordt regelmatig met jute gecombineerd. Hennep wordt ook gecombineerd met kalk als hennepbeton en kalkhennep. Dit zijn andere producten en hebben een mindere isolatiewaarde, maar zijn wel sterk.
Bekende merken: Hempflax, Thermonatur, Isohemp, Thermo Hanf
Rc 3,5 = Hennepwol 14 cm
Jute
Jutevezels worden gemaakt van planten. Het materiaal heeft een goede isolatiewaarde.
| Voordelen | Nadelen |
| Vochtregulerend | Duur materiaal |
| Brandwerend | |
| Geluidswerend | |
| Kan tegen schimmels | |
| Goed tegen zomerhitte |
Jute is verkrijgbaar in: flexibele plaat.
Bekende merken: Natureflex, ThermoNatur, Thermo Hanf
Rc 3,5 = Jute 13 cm
Bio-EPS
Het tiende materiaal is Bio-EPS (piepschuim) en wordt gemaakt van melkzuur (van maïszetmeel of cassave). Bio-EPS heeft een goede isolatiewaarde. Het materiaal heeft vergelijkbare eigenschappen als gewone EPS, maar is biologisch afbreekbaar en kan worden gerecycled.
| Voordelen | Nadelen |
| Vochtbestendig | Moeilijk afbreekbaar |
| Brandwerend | |
| Geluidswerend | |
| Kan tegen schimmels |
Bio-EPS is verkrijgbaar in: platen en parels.
Parels raden we af voor onder de dakpannen, omdat deze bij (harde) wind in de natuur terecht kunnen komen. Daarnaast is het materiaal alleen af te breken onder hoge temperaturen zodra het aan het einde van de levensduur is.
Bekende merken: Termokomfort, Isobouw
Rc 3,5 = Bio-EPS plaat 12 cm
Materialen die in de toekomst interessant kunnen worden
Mycelium
Isolatiemateriaal gemaakt van schimmels klinkt misschien gek, maar mycelium is een innovatief natuurlijk isolatiemateriaal. Het wordt gemaakt van de wortels van paddenstoelen. Het is nog niet verkrijgbaar met een hoge isolatiewaarde. Het wordt geleverd in blokken of panelen voor wanden, daken en vloeren.
| Voordelen | Nadelen |
| Licht en sterk | Heel duur materiaal |
| Zeer brandwerend | Niet veel verkrijgbaar |
| Geluidswerend | Nog niet goed isolerend |
| Kan tegen schimmels | Moet nog verder getest worden |
| Kan tegen vocht |
Lisdodde & Kokos
Lisdoddevezel (rietsigaar) is een natuurlijk materiaal, dat goed gebruikt zou kunnen worden als isolatie. Alleen zit dit materiaal nog in een testfase. We zien lisdodde nog niet als isolatie in de winkels liggen. Voor kokosvezel geldt hetzelfde. Dat wordt nu alleen in combinatie met kurk verkocht, maar nog niet los.
Natuurlijke isolatiematerialen met wat extra uitleg
Kurk
Kurk, of geëxpandeerd kurk, wordt gemaakt van de bast van kurkeiken. Het heeft een goede isolatiewaarde en kan goed tegen vocht (kijk maar naar de kurk van een wijnfles). De meeste kurk komt uit Portugal. De eik wordt geschild om de kurk te ‘oogsten’. Dit heeft geen nadelige gevolgen voor de boom.
In sommige gevallen wordt een natuurlijke bebossing weggehaald voor een plantage. Een plantage met alleen maar kurkeiken zonder andere bomen, is alsnog slecht voor het milieu. Daarom zien wij liever niet dat dit op grote schaal wordt gebruikt.
Kurk is verkrijgbaar in korrels voor bijvoorbeeld een spouwmuur en platen om de vloer of het dak mee te isoleren.
Schapenwol
Schapenwol heeft een goede isolatiewaarde. Het materiaal is relatief zwaar en erg flexibel. Daarom is het op sommige plekken moeilijk toe te passen (kan wegzakken).
Ondanks dat schapenwol een hernieuwbaar materiaal en biologisch afbreekbaar is, kunnen we het gebruik van schapenwol niet zomaar aanraden. Dat komt door een probleem dat is te vergelijken met het probleem van kurk. In principe kunnen we schapenwol gewoon van een schaap scheren en groeit het weer aan. In Europa is er op dit moment een overschot, dus handig om te gebruiken…
Maar we kunnen de invloed van schapen zelf op het milieu niet wegstrepen. Er is de uitstoot van CO2 en methaan en de mest die voor meer stikstof zorgt. Daarnaast zit er in schapenvachten vaak gif tegen ongedierte. Nederlandse schapenwol moet gewassen worden en dat mag niet vanwege de giftige stoffen die daarbij vrijkomen. Als er geen gif in de schapenwol zit en de wol anders niet gebruikt wordt, kan het op kleine schaal gebruikt worden.
| Voordelen | Nadelen |
| Vochtregulerend | Duur materiaal |
| Brandwerend | Bevat vaak te veel chemicaliën |
| Geluidswerend | Kan niet op grote schaal milieu- vriendelijk geproduceerd worden |
| Zuiverend | |
| Kan tegen schimmels |
Welke materialen kunt u beter niet gebruiken?
Schelpen
Schelpen kunnen gebruikt worden op de bodem van een vochtige of natte kruipruimte. Ze kunnen namelijk goed vocht opnemen, net als een spons. Maar net als een spons, is die werking na een tijdje uitgewerkt. Na 3 tot 5 jaar zijn schelpen verzadigd. Bovendien hebben schelpen nauwelijks isolatiewaarde, omdat er bijna geen stilstaande lucht is. Schelpen raden we dus echt af.
Traditionele materialen
De meest gebruikte materialen voor isolatie zijn steen-, glaswol, EPS (piepschuim), PUR en PIR. Steen- en glaswol zijn gemaakt van mineralen, oftewel van steen of glas. EPS, PUR en PIR zijn kunststoffen en worden gemaakt van aardolie. Minerale en kunststof materialen zijn slechter voor het milieu dan de eerder genoemde natuurlijke materialen, omdat er veel energie nodig is om hier isolatiemateriaal van te maken. EPS heeft een redelijk goede milieuscore. Helaas moeten we er wel rekening mee houden dat dit materiaal regelmatig loskomt en als balletjes door de lucht in de natuur komen.
Is natuurlijk isoleren iets voor u?
In het kort hebben natuurlijke isolatiematerialen vaak voordelen zoals een goede isolatiewaarde, vochtregulatie, brandwerendheid en goede werking tegen geluid en zomerhitte. Nadelen zijn vaak de hogere kosten en het beperkte aanbod in de markt. Het is daarom belangrijk om over alle opties na te denken en te kiezen wat het beste bij u past. Over het algemeen lijken natuurlijke isolatiematerialen in elk geval heel aantrekkelijk.
Lees hier meer over dakisolatie, muurisolatie of vloerisolatie.
Installateurs gezocht
Bent u een specialist en heeft u aanvullingen? Schroom dan niet om tips door te geven via vragen@regionaalenergieloket.nl. We zijn in heel Nederland ook op zoek naar installateurs die samen met ons collectieve inkoopacties kunnen uitvoeren met natuurvriendelijk materiaal. Wilt u meer lezen over onze werkwijze? Ga dan naar de pagina voor Vakspecialisten en adviseurs op het energieloket.
