Verwarmen én koelen met een warmtepomp? Inderdaad, met de meeste warmtepompen kunt u ook koelen. Hiermee verhoogt u ook in de zomer het comfort in huis. U heeft dan geen aparte airconditioning nodig. In dit artikel leggen de verschillende manieren van koelen uit en worden de eisen besproken die nodig zijn. 

Hoe een warmtepomp koelt heeft te maken met het gekozen systeem en wat voor type bron u gebruikt. We maken daarin een onderscheid tussen ‘passief’ en ‘actief’ koelen. Hieronder een tabel met de verschillende mogelijkheden per warmtepomp.

	Ventilatiewarmtepomp	Warmtepompboiler	Hybride buitenlucht Warmtepomp**	Buitenlucht Warmtepomp	Bodem Warmtepomp	Lucht-lucht Warmtepomp***
Koelen	Niet mogelijk	Niet mogelijk	Actief	Actief	Passief	Actief
Investering*	€4.500	€2.500-€4.500	€4.500-€10.000	€12.000	€30.000	€5.800-€6.500
Aardgasvrij	Nee	Nee	Nee	Ja	Ja	Nee
Subsidie	Ja	Ja	Ja	Ja	Ja	Nee
SCOP	4,5	2,8	4,5	4,2	5,0	4,2

*Prijspeil januari 2024

**Een hybride warmtepomp kan koelen, maar gebeurt in praktijk niet vaak omdat de investering van de overige aanpassingen hoger ligt dan die voor de warmtepomp zelf.

***Een lucht-lucht warmtepomp werkt hetzelfde als een airco. Met lucht-lucht warmtepomp bedoelen we een apparaat dat bedoeld is om de gehele woning te verwarmen. Een airco wordt vaak in 1 of meerdere ruimtes geplaatst om te koelen en af en toe bij te verwarmen.

Wilt u meer weten over de verschillende soorten warmtepompen? Lees in deze artikelen meer over de buitenlucht warmtepomp en de bodem warmtepomp.

Actief koelen met een warmtepomp

Actief koelen gebeurt door warme lucht om te zetten in koude lucht of koud water. Voor dit proces moet de (compressor in uw) warmtepomp hard werken en dat betekent een hoge vraag naar elektriciteit van de warmtepomp. Een compressor is namelijk een grote energieverbruiker. In principe is dit dezelfde werking als een ‘normale’ airconditioning. Met een warmtepomp die de buitenlucht als bron heeft, kunt u actief koelen.

Passief koelen met een warmtepomp

Passief koelen betekent dat de warmtepomp enkel de kou (die bijvoorbeeld uit de bodem komt) hoeft rond te pompen. De bodem blijft redelijk koel in de zomer, dus de warmtepomp hoeft niet actief te koelen. De compressor die tijdens de wintermaanden gebruikt wordt om de warmte uit de bron te halen, wordt hiervoor niet gebruikt. Daardoor wordt er weinig elektriciteit verbruikt tijdens het koelen. Bij sommige warmtepompen is het zelfs nodig om passief te koelen zodat de bron op ‘temperatuur’ blijft. Met een grond(water) en bodem warmtepompsysteem kunt u passief koelen.

Een bodem warmtepomp is een stuk duurder dan een buitenlucht warmtepomp, maar is efficiënter bij het verwarmen en veel goedkoper met koelen. Als u dit doorrekent voor 15 jaar bent u meestal toch goedkoper uit.

Aanpassing nodig in huis of aan de warmtepomp?

Koelen met een warmtepomp is mogelijk, maar er zijn vaak wel aanpassingen aan uw woning nod:

• Meestal heeft u nieuwe (lage temperatuur) radiatoren of vloerverwarming voor nodig.
• Daarnaast heeft u kunststofleidingen en -verdelers nodig. Er gaat namelijk koud water door de leidingen stromen en bij metalen leidingen kan er condens ontstaan.
• Goede luchtdichtheid door middel van naad- en kierdichting is ook aan te raden, maar dat is voor elke woning wenselijk.

 

Als u een hoog comfortniveau nastreeft dan wilt u misschien aparte koelleidingen door het plafond of de wand heen laten lopen. Koude lucht stijgt, in tegenstelling tot warme lucht, niet op maar daalt juist van boven naar beneden. Daarnaast kan een vloer behoorlijk koud aanvoelen als u in de zomer op blote voeten door het huis loopt. De koeling met een warmtepomp is sowieso heel anders dan bij een airconditioning. Een airconditioning blaast koude lucht door een ruimte, daarmee koelt die sneller en sterker.

Om te kunnen koelen met een buitenlucht warmtepomp heeft u vaak een extra module nodig die het mogelijk maakt dat de warmte- of koude-stroom in de warmtepomp omgedraaid wordt. Met een bodem warmtepomp is de koeloptie vrijwel altijd standaard meegenomen bij de installatie. 

Wat kost koelen met warmtepomp?

Er is een verschil tussen actief en passief koelen met een warmtepomp. Om de kosten voor passief en actief koelen van een huis uit te rekenen is er een voorbeeldwoning als uitgangspunt genomen. Een twee-onder-een-kap woning van 130m² uit 2001, goed geïsoleerd en bestaand uit twee woonlagen. Koelen van de woning doen we in Nederland gemiddeld 400 uur per jaar.

Kosten passief koelen met warmtepomp

De temperatuur van een bodembron is gedurende het hele jaar redelijk stabiel, afhankelijk van de locatie schommelt de temperatuur tussen de 10⁰ en 12⁰ Celsius. Ideaal voor het gebruik van koeling. Het elektriciteitsverbruik voor het koelen met een bodem warmtepomp wordt voornamelijk veroorzaakt door de (circulatie)pomp. De compressor van de warmtepomp, wordt niet gebruikt. Dit betekent dat er een beperkte hoeveelheid energie nodig is om de woning te koelen. Vaak bestaat de warmtepomp uit twee circulatiepompen van 60 Watt per stuk. 400 uur x 120 Watt levert een totaal elektriciteitsverbruik op van 48 kWh per jaar. Dit komt neer op een bedrag van ongeveer €15 (€0,35 per kWh, prijspeil januari 2024) dat u per jaar aan energiekosten kwijt bent voor het koelen van uw woning. Dat is voordelig!

Kosten actief koelen met warmtepomp

Als u nu kijkt naar het koelen van een woning met een (hybride) buitenlucht of airconditioning, dan wordt het een iets ander verhaal. In plaats van 120 watt per uur gebruikt de warmtepomp ongeveer 1.200 watt per uur om de woning te kunnen koelen. Dit betekent dat u een elektriciteitsverbruik heeft van 480 kWh (400 uur x 1,2 kW koelvermogen warmtepomp). Per jaar bent u dan rond de €170 kwijt voor het actief koelen van uw woning.

Ook voor het koelen heeft de warmtepomp een COP, waarmee aangegeven wordt hoe efficiënt de warmtepomp koelt. Een COP van 3,5 voor het koelen van de woning is een veilig gemiddelde. Dat betekent een koelvermogen van 1,2 x 3,5 = 4,2 kW. 

Let op! Een lucht-lucht warmtepomp / airconditioning heeft voor elke aparte ruimte een apart binnen-apparaat nodig. Wilt u dus de woonkamer én meerdere slaapkamers koelen dan heeft u meerdere apparaten nodig.

‘Verplicht’ koelen met warmtepomp

Met een warmtepomp die gebruikt maakt van een grondwaterbron of een bodembron is het verstandig om gebruik te maken van het koelvermogen. Ook in het geval u niet thuis bent is het goed om te blijven koelen. In het geval van een grondwater bron is dit zelfs verplicht aangezien de koude en warme bron in evenwicht gehouden moeten worden om een vergunning te krijgen voor de aanleg van een bron.

Wanneer u koelt haalt u de kou uit de bodem of waterbron en stopt u tegelijkertijd warmte terug. Hiermee warmt de bron op naar een hogere temperatuur en zal de warmtepomp efficiënter werken wanneer u deze weer gaat gebruiken in de winter om uw woning mee te verwarmen. Een warmere bron betekent immers een hogere efficiëntie.

Wilt u een warmtepomp aanschaffen om uw woning mee te verwarmen en koelen? Kijk op onze vakspecialisten pagina voor installateurs bij u in de buurt.