Ventilatie

Waarom is goed ventileren belangrijk?

In veel woningen in Nederland is het binnenklimaat ongezond. Vooral ouderen, kleine kinderen en mensen met een aandoening aan hun luchtwegen (zoals astma) zijn gevoelig voor een ongezond binnenklimaat. Een ongezond binnenklimaat komt doordat vocht en vuil in de lucht onvoldoende worden afgevoerd en onvoldoende zuurstof wordt aangevoerd. Vooral in de winter zijn mensen geneigd onvoldoende te ventileren om koude lucht zoveel mogelijk buiten te houden. 

Vocht in huis wordt veroorzaakt door u als persoon (ademen, zweten) en activiteiten die u in huis uitvoert (drogen van was, douchen, schoonmaken, koken). Vuile lucht kan komen door koken (fijnstof), maar ook door ophoping van gassen (bouwmaterialen) of chemische stoffen (uit meubels en vloeren). Door uw woning goed te ventileren zorgt u ervoor dat vuile en vochtige lucht de woning verlaat en er voldoende toevoer is van schone lucht. Hiermee zorgt u voor een gezond binnenklimaat en voorkomt u vochtproblemen in huis. In dit artikel leggen we uit waarom goede ventilatie belangrijk is. Ook leest u enkele tips hoe u kunt zorgen voor een goede ventilatie in huis. 

Risico’s van onvoldoende ventilatie

Slechte ventilatie leidt tot een ongezond binnenklimaat. Een ongezond binnenklimaat is niet alleen slecht voor uw gezondheid, het kan ook leiden tot problemen aan uw woning. Onvoldoende ventilatie kan leiden tot vochtproblemen, schimmelvorming en gezondheidsklachten zoals allergieën, irritatie van slijmvliezen, luchtwegproblemen en ogen. Veel woningen blijken naast vocht en ook te hoge concentraties schadelijke fijnstoffen en CO2 te hebben. Dit wordt vaak niet meteen opgemerkt. Daarom is het handig om een CO2- en vochtmeter in huis te hebben. Een lijst met enkele CO2 meters vindt u hier

Invloed van ventileren op uw gezondheid

Ventileren zorgt voor de afvoer van ongezonde lucht in huis en is dus goed voor uw gezondheid. Door goed te ventileren worden vochtproblemen en daarmee schimmel of toename van huisstofmijt voorkomen. Ook worden stoffen in de lucht die ontstaan door het gebruik van bijvoorbeeld schoonmaakmiddel, koken en branden van kaarsen afgevoerd en wordt schone lucht met zuurstof aangevoerd. De aanwezigheid van schimmel, huisstofmijt en andere stoffen in de lucht in huis kunnen leiden tot gezondheidsklachten. Dit is met name vervelend voor mensen met gezondheidsproblemen aan hun luchtwegen. 

Voorbeelden van gezondheidsklachten door onvoldoende ventilatie

  • Hoofdpijn
  • Benauwdheid
  • Kortademigheid
  • Duizeligheid
  • Vermoeidheid
  • Irritatie van neus, keel en luchtwegen
  • Irritatie van ogen
  • Niezen en hoesten
  • Allergieën

Invloed van ventileren op de luchtvochtigheid in huis

De luchtvochtigheid in huis heeft invloed op uw gezondheid en de ‘gezondheid’ van uw woning en inboedel. Te veel vocht kan leiden tot gezondheidsklachten door bijvoorbeeld schimmelvorming of huisstofmijt. Het vocht wat u in huis produceert door bijvoorbeeld te ademen, douchen en te koken kan op verschillende plekken in huis condenseren. Zo ontstaat er vochtophoping. Het ophopen van vocht kan een negatief effect hebben op de verschillende constructieonderdelen van uw woning. Denk hierbij aan houtrot in de dakbalken of vloerbalken. 

Wat is luchtvochtigheid?

Met luchtvochtigheid in huis bedoelen we t de relatieve luchtvochtigheid. Deze wordt uitgedrukt in procenten. De relatieve luchtvochtigheid is de hoeveelheid waterdamp in de lucht (…%) ten opzichte van de hoeveelheid waterdamp die er in de lucht kan zitten (100%). Het liefst is de relatieve luchtvochtigheid tussen de 40% en 60% voor een gezond binnenklimaat. 

De temperatuur in huis en de luchtdruk hebben invloed op de luchtvochtigheid in huis. In warme lucht zit meer vocht dan in koude lucht. Warme lucht heeft daardoor een hogere relatieve luchtvochtigheid dan koude lucht. 

Mogelijke risico’s van een te hoge luchtvochtigheid 

  • Vochtophoping in constructie
  • Vochtplekken
  • Houtrot in bijvoorbeeld vloer of dak
  • Schimmelvorming
  • Vochtaanslag op ramen
  • Deuren en ramen die slecht sluiten
  • Bollende vloeren
  • Loskomende verf

Ook droge lucht is ongezond 

Een te droge lucht kan ook leiden tot gezondheidsklachten. Een te droge lucht kan ook leiden tot een oncomfortabel gevoel in huis en gezondheidsklachten zoals hoofdpijn, droge mond en luchtwegen en geïrriteerde ogen veroorzaken.  

In Nederland komt droge lucht niet veel voor. Dat komt door ons zeeklimaat, waardoor de lucht vochtig is. Droge lucht in huis kan ontstaan in de herfst en de winter. De lucht buiten koelt af waardoor de relatieve luchtvochtigheid daalt. Er zit dus minder vocht in de lucht. Dat geldt ook voor de lucht in uw woning. Als de verwarming aan staat, wordt de lucht in huis verwarmt maar stijgt de luchtvochtigheid niet automatisch. Daardoor kan de lucht droog aanvoelen. 

Mogelijke risico’s van een te lage luchtvochtigheid

  • Droge ogen
  • Geïrriteerde slijmvliezen van neus en keel
  • Koud gevoel ondanks dat de verwarming aan staat
  • Keelpijn
  • Droge hoest
  • Droge huid en lippen
  • Statisch haar
  • Schokken door statische ontlading 
  • Kromtrekkende vloeren of zichtbare naden tussen laminaat
  • Deuren en ramen die niet goed dicht gaan
  • Beschadigingen aan meubels
  • Schade aan muziekinstrumenten

Soms wordt gedacht aan droge lucht, terwijl de lucht eigenlijk niet droog is maar bijvoorbeeld teveel fijnstof bevat. Als er zich teveel fijnstof in de lucht bevindt, kan het gevoel van bijvoorbeeld droge ogen ontstaan. Hierdoor kan de indruk ontstaan dat de lucht in huis droog is, terwijl dat niet het geval is. Goed ventileren kan dit voorkomen.

Voordelen van een goede vochtbalans in uw woning:

  • Comfortabel binnenklimaat
  • Beperken van gezondheidsklachten
  • Minder stookkosten: vochtige lucht warmt moeilijker op, wat meer energie kost
  • Voorkomen van vochtproblemen 
  • Voorkomen van schade aan uw woning en inboedel 
  • De voordelen die voor u gelden, gelden ook voor uw huisgenoten en eventuele huisdieren

Wilt u weten hoe de luchtvochtigheid in uw woning is? Met een luchtvochtigheidmeter kunt u dit controleren. 

Invloed van ventileren op vuile lucht in huis

Zonder ventilatie hopen vervuilende stoffen in huis zich op. De lucht in huis kan op meerdere manieren worden vervuild.

Voorbeelden van oorzaken van vuile lucht in huis

  • Het uitademen van koolstofdioxide
  • Verschroeid stof door hete radiatoren 
  • Schoonmaakmiddelen
  • Bestrijdingsmiddelen
  • Luchtverfrissers
  • Rookgassen en fijnstof door sigaretten 
  • Rookgassen en fijnstof door geiser, kachel, koken of open haard
  • Branden van kaarsen en wierook
  • Vluchtige stoffen door uit bouwmaterialen zoals verf en kit 
  • Lucht uit de kruipruimte met natuurlijke gassen uit de bodem

Door goed te ventileren kan vervuilde lucht worden afgevoerd en kan er schonere lucht uw woning in komen.

Heeft u mechanische ventilatie type C/C+ en staat deze aan? Zorg er dan voor dat roosters op klapramen ook daadwerkelijk open staan. Anders wordt er zogenaamde ‘onderdruk’ gecreëerd in huis. Omdat de afzuiging aan staat, moet er dan wel ergens anders lucht vandaan komen. Dit zijn vaak plekken waar u het liever niet vandaan wilt hebben. Denk hierbij aan lucht uit de kruipruimte of lucht wat door naden en kieren van een aangesloten schuur of zelfs bij de buren vandaan komt. Deze lucht is niet vers en dus ook niet gezond. 

Tips voor het ventileren van uw woning

  1. Zorg voor voortdurende aanvoer van frisse lucht via open (klep)raampjes en/of ventilatieroosters. Ook op de slaapkamers van het huis.
  2. Zorg dat lucht door uw huis kan stromen, via ruimte onder de binnendeuren of roosters in binnendeuren en -muren.
  3. Zorg voor extra ventilatie bij koken en douchen. Zet een raam open na het douchen en kook met de deksels op de pannen. Na het koken kunt u de afzuigkap nog een kwartiertje langer aan laten om vocht op te zuigen. Of  zet even een raampje open.
  4. Maak na het dweilen de vloeren droog.
  5. Rook niet in huis.
  6. Hang de was bij mooi weer buiten te drogen.
  7. Gaat u schilderen in huis? Voorkom teveel schadelijke stoffen door gebruik te maken van oplosmiddelarme verf.
  8. Zorg dat een geiser een afvoer heeft naar buiten, laat de schoorsteen van een open haard regelmatig vegen en zorg voor voldoende luchtaanvoer tijdens het stoken.
  9. Maakt u gebruik van mechanische of balansventilatie? Laat dit regelmatig onderhouden en maak de ventilatiebox elk half jaar schoon voor zover mogelijk.

Lucht uit de kruipruimte kan natuurlijke gassen bevatten. Daarom is het belangrijk dat de kruipruimte goed geventileerd wordt. Ook kan de ophoping van radon worden verminderd door bodemisolatie of een bodembedekkende folie toe te passen. Toch kunnen deze natuurlijke gassen ook in de woning komen. Daarom is goede ventilatie van uw woning ook belangrijk, om de concentratie van deze gassen in huis zo laag mogelijk te houden. 

De meeste woningen in Nederland (7 op de 10) hebben alleen natuurlijke ventilatie. Heeft u (decentrale) balansventilatie of mechanische ventilatie? Dan hebben we hieronder nog wat extra tips!

Gebruik van mechanische ventilatie (VST3-4 of C, C+ & E)

  • Laat eens in de 2 jaar een installateur langskomen voor onderhoud aan de ventilatie-unit.
  • Vervang ieder half jaar de filters. De filters vangen veel stof af. Als u dit te lang laat zitten dan kan dat voor een ongezond binnenklimaat zorgen. Kijk maar eens naar het filter van uw stofzuiger, daar wordt u niet blij van.
  • Zorg dat de ventilatieroosters open staan om voldoende buitenlucht naar binnen te laten.
  • De mechanische ventilatie heeft niet voor niks 3 standen. Veel mensen gebruiken standje 3 nooit vanuit een verspillingsgedachte. Maar gebruik stand 3 wel. U heeft extra ventilatie nodig wanneer u: de was in huis droogt, douchen, koken en/of veel mensen in huis hebt. Dit is niet nodig als het systeem vraaggestuurd is.

Gebruik van balansventilatie (VST5-VST7 en D)

  • Heeft u balansventilatie? U hoeft de ramen dan niet open te doen voor verse lucht (mag wel af en toe natuurlijk). Houd de ramen gesloten als de verwarming aan staat of als het buiten juist warmer is dan binnen.
  • Reinig ieder jaar de ventielen (in- en afvoer van lucht) en plaats ze in dezelfde stand terug.
  • Vervang ieder half jaar de filters. De filters vangen veel stof af. Laat u dit lang zitten dan kan dat voor een ongezond binnenklimaat zorgen. Kijk maar eens naar het filter van uw stofzuiger, daar wordt u niet blij van.
  • Laat eens in de 2 jaar een installateur langskomen voor onderhoud.
  • Gebruik stand 3 voor extra ventilatie wanneer je: de was in huis droogt, douchen, koken en veel mensen in huis hebt.

Veiligheid: gaskachels en koolmonoxidevergiftiging

Bij woningen die nog gaskachels of ouderwetse keukengeisers hebben is goede ventilatie extra belangrijk voor de veiligheid. Zeker als deze apparaten in een kleine, slecht geventileerde ruimte staan. Bij onvolledige verbranding van gas door deze apparaten kan koolmonoxide (CO) vrijkomen. Koolmonoxide is giftig voor mensen als ze er te veel van inademen. Koolmonoxide is kleurloos en reukloos en wordt zelden opgemerkt. 

Als er onvoldoende ventilatie in huis is en er is onvolledige verbranding van gas, kan koolmonoxide zich ophopen. Er kan dan steeds meer worden ingeademd. Hierdoor kunt u uiteindelijk koolmonoxidevergiftiging krijgen. Hier kunt u erg ziek van worden, of in het ergste geval aan overlijden. Wees dus extra alert als u dit soort oude gasbranders in huis heeft.  Er zijn meer oorzaken van koolmonoxide ophoping, zoals slecht geïnstalleerde ketels of verbranding in huis van hout of andere dingen. 

Meer informatie over de oorzaken van koolmonoxide, koolmonoxidevergiftiging en hoe u dit kunt voorkomen vindt u op de website van de brandweer over koolmonoxidevergiftiging

Tocht door ventilatie

Natuurlijke ventilatie en mechanische ventilatie zonder warmteterugwinning kunnen leiden tot een gevoel van tocht. Dit komt omdat koude lucht de woning inkomt, met als gevolg een oncomfortabel gevoel. Als u de luchtstroom blokkeert door bijvoorbeeld een gordijn, kan dit de luchtcirculatie belemmeren. Als u last heeft van dit soort tocht, kunt u het beste het raam of rooster minder ver openzetten of bijvoorbeeld het bed of de bank een stuk verplaatsen als deze bij de tochtstroom in de buurt staan. 

De beste manier voor het voorkomen van tocht door ventilatie is het toepassen van balansventilatie met warmteterugwinning. Bij dit systeem wordt warmte uit de afgevoerde lucht teruggewonnen en afgegeven aan de schone lucht die naar binnen wordt vervoerd. Meer informatie over dit systeem vindt u in het artikel over verschillende soorten ventilatiesystemen en hun voor- en nadelen.